Ахсынньы 23 күнэ. Сырдык санаалаах буол - Бикипиэдьийэ

Бэлиэ күннэр

• Киһи сырдыгын күнэ (ааҥл. HumanLight) — ханнык да итэҕэлгэ, сыаркапка кыттыспатах дьон бу күн өйү, аһыныыны, киһилии быһыыны, инникигэ эрэли өрө тутан бэлиэтиир күннэрэ. Ороһооспону бэлиэтээбэт дьоҥҥо анаан бастаан тэриллибитэ
•  Ииндийэ, Уттар Прадеш — Кисан Дивас
•  Эгиипэт — Кыайыы күнэ
•  Миэксикэ, Оахака — Редис түүнэ
•  Ньюфаундленд уонна Лабрадор — Тибб иннинээҕи күн
•  Соҕуруу Судан,  Судан — Оҕо көмүскэлин күнэ
•  Судан — Сильвия ыраахтааҕы төрөөбүт күнэ, Былаах күнэ
•  Япония — Сынньалаҥҥа олорор импэрээтэр төрөөбүт күнэ

Түбэлтэлэр

• 484 — Хунерих өлбүтүн кэннэ Вандааллар уонна алааннар хоруолларынан Гунтамунд буолбут.
• 558 — Хлотарь I хоруол Франк хоруоллугун түмүүтүн түмүктээбит.
• 1672 — Италия астронома Джованни Кассини Сатурн өссө биир аргыһын булбут — Рея.
• 1815 — Джейн Остин «Эмма» арамаана аан бастаан тахсыбыт.
• 1888 — Николай Глотов, Нижнеудинскай атыыһыта «Өлүөнэҕэ буостаны уонна айанньыттары таһар хампаанньаны олохтуохха» диэн хааһына тэрилтэлэригэр этии киллэрбит.
• 1890 — Ахсынньы 11 (аныгыннан ахсынньы 23) күнүгэр Никифоров Күлүмнүүр Дүпсүн улууһун кулубатынан анаммыт.
• 1913 — Федеральнай резервэ систиэмэтин туһунан сокуоҥҥа АХШ бэрэсидьиэнэ Вудро Вильсон илии баттаабыт. Мантан ыла АХШ дуоллара аан дойдуга эрэллээх харчы быһыытынан билиниллэн барбыта.
• 1921 — Манчаары аатынан култуура-сырдатар уопсастыба тэриллэр, сыала-соруга — «дойду тыыннаах култууралыы күүстэрин түмэн норуот маассатын ортотугар уопсай үлэ ыытыы». Уопсастыба чилиэннэринэн буолбуттар: Анемподист Софронов — Алампа, Прокопий Винокуров (Куоҕас Борокуопай), Константин Сокольников, Михаил Константинов, бэрэстээтэл — Алексей Бояров.
• 1924 — Саха АССР Совнаркомун саҥа састааба талыллыбыт. Бэрэстээтэлинэн Иван Винокуров буолбут, кини бу солоҕо Степан Аржакову солбуйбут.
• 1954 — Аан дойдуга бастакы ситиһиилээх бүөрү көһөрүү эпэрээһийэтин АХШ хирурдара Джозеф Маррей уонна Хартвелл Харрисон оҥобуттар.
• 1976 — Амма оройуонун ыанньыксыта Петр Яковлев (22.02.1921—1978) Социалистыы Үлэ Дьоруойа буолбут.
• 1990 — Словения олохтоохторун 88,5% Югославияттан тутулуга суох буолуу иһин куоластаабыттар.
• 1994 — Молдова сокуонунан Гагаузия биитэр Гагауз Ери (гагауз сирэ) Молдова иһинэн аптаныамыйата бигэргэммит.
• 1995 — Чурапчы улууһун гимназията арыллыытын туһунан бирикээс тахсыбыт.
• 2007 — Непал хоруоллук буолан бүппүт уонна федерациялаах өрөспүүбүлүкэҕэ кубулуйбут.

Төрөөбүттэр

• 1900 — Семен Алексеев-Уустарабыс — олоҥхоһут, Горнай улууһун Ытык киһитэ.
• 1940 — Александр Сафронов, Арассыыйа НА чилиэн-корреспондена, 2004 сылтан Саха сиринээҕи Наука киинин Президиумын бэрэссэдээтэлэ.
• 1944 — Петр Пестряков — Саха үтүөлээх артыыһа.
• 1962 — Аммаҕа Олег Сидоров — Амгинскай — суруналыыс, суруйааччы, публицист, чинчийээччи, ХИФУ суруналыыстыка хаапыдыратын сэбиэдиссэйэ, «Илин» сурунаал тутаах эрэдээктэрэ, СӨ Духуобунаһын Акадьыамыйатын чилиэнэ, 2015 сыллаахтан СӨ суруйааччыларын ассоциациятын бэрэстээтэлэ.
• 1972 сыллаахха Кириэс Халдьаайыга (Томпо) Сергей Баланов — саха тыйаатырын уонна киинэтин артыыһа.

Өлбүттэр

• 1834 — Томас Роберт Малтус, Британия экономиhа.
• 1944 — Михаил Космачёв (1920—23.12.1944) — гвардия старшай сержана, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа (1945).