Усуйаана улууһун Силээннээх нэһилиэгэр (Сайылык бөһүөлэгэр) ыксаллаах быһыы-майгы тохтотулла илик. Ити оттугу тиэйиини кытта сибээстээх. Ону тэҥэ, быйыл сайын ардах бөҕө түһэн, сүгүн оттоппокко, мэччирэҥнэр ууга баран, былааннаммыттааҕар быдан аҕыйах оту хаһааммыттара. От тиийбэккэ, ыаллар сүөһүлэрин, сылгыларын идэһэлэнэргэ күһэллибиттэрэ. Ону тэҥэ, элбэх сылгы, сүөһү ыран охтубут чахчылара бааллар. Кыстыкка киириигэ 354 сылгылаахтарыттан, билиҥҥи туругунан, 274 төбө хаалла. 88 сүөһүттэн 67 төбө эрэ баар. Сибиинньэ 28 төбө баар буоллаҕына, билигин 14. Ол аата лоп курдук аҥаара суох буолла. Сиһилии edersaas.ru ааҕыҥ.
Бу дьоҕус нэһилиэк холугар ботуччу хоромньу. Хоту дойдуга тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар онто да суох ыарахана биллэр. Мантан саас эбии аһылык булбатахтарына, бу ордубут сүөһү ыран охтор кутталлаах. Элбэх оҕолоох ийэ Венера Рожина этэринэн, сүүрбэ сылгылаахтарыттан түөрдэ эрэ ордубут. Иккини идэһэлэммиттэр, түөрт биэ ыран охтубут, убаһалар тыыннаахтара-өлбүттэрэ билиҥҥитэ биллибэт.
Наталья Прокопьевна Николаева, нэһилиэк баһылыга:
– Биһиги нэһилиэкпитигэр 557 киһи олорор. Тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар «Силээннээх» диэн кэпэрэтииптээх этибит, онтубут тохтоон турар. Билигин сибиинньэ иитиитин икки хаһаайыстыбаҕа биэрдибит. Ынах сүөһүнү фермерскэй, сылгыны бааһынай хаһаайыстыбаларга биэрэн, араардыбыт. Күһүн ардыы-ардыы тоҥорон, кыстыкпыт ыараханнык ааспыт буолан, элбэх сүөһү аччыктаан, ыран өллө.
Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин кытта бииргэ үлэлэһэн, 24 туонна оту буллубут, ону Мэҥэ Хаҥаластан тиэйэргэ өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн көмө көрдүүбүт. Бэйэбитигэр итиннэ үп тиийбэт. Министиэристибэттэн туспа хамыыһыйа кэлэн үлэлиэ диэн күүтэбит.
Сайыммыт наһаа ардахтаах, уулаах этэ, мэччирэҥ эмиэ ууга баран, кыайан оттообокко, сүөһү кыстыкка куһаҕан бэлэмнээх киирбитэ. Кэнники сылларга өртөөһүнү көҥүллээбэттэр. Ол да буоллар, хонтуруоллаан ыытабыт. Үгүс хаһаайыстыба өртөөһүнү ыыппакка, от үүнүүтэ мөлтөх. Быйыл өртөөтөхпүтүнэ эрэ, ходуһалары бэлэмнээн, үчүгэй үүнүүнү ылыахпытын сөп.
Оту бэлэмнээһиҥҥэ былаан 274 туонна бэриллибитэ, биһиги 155 туоннаны блэмнээбиппит. Ол аат, оппут 65%-нын бэлэмнээбиппит. Оппут тиийбэт буолан, эбии 15 туонна комбикорм уонна 15 туонна зернофураж көрдөөбүппүт. Анаан дьарыктанар тэрилтэни кытта сөбүлэһии түһэрсэн, тиэйэн аҕалыыга куонкурус бара турар. Бу ый бүтүөр диэри Дьокуускайтан аҕалтарар былааннаахпыт. Ити эбии аһылык кэлэ охсоро буоллар, быйылгы кыстыгы этэҥҥэ туоруо, күөххэ үктэниэ этибит.
Сайылыкка сайын суол отой суох. Бөртөлүөт уонна вездеход эрэ сылдьар. Субсидиялаах билиэт сыаната 2190 солкуобай. Вездеходунан барар буоллахха, үс тыһыынчаны төлүүгүн. Вездеход үрэхтэри туораан, систэри быһан айанныыр.
Бырабыыталыстыба отчуотугар олохтоохтор айан-суол кыһалҕатын тумнубатылар. Сайын, саас-күһүн ыйы-ыйынан бөртөлүөтү кэтэһэллэрин, кыра оҕолорун көтөхпүтүнэн Депутатскайга хаайтаралларын этиннилэр. Бөртөлүөт болдьоммут кэмигэр буолбакка, сайаапканан, пассажир туоллаҕына эрэ кэлэр. Үксүгэр чугаскыт диэн, атын бөһүөлэктэргэ баран хаалаллар диэн олохтоохтор үҥсэргииллэр.
Силээннээхтэр сайыҥҥы суол оҥоһулларын 2013 сылтан туруорсаллар. Абый улууһугар барар трассаҕа диэри 90 килэмиэтир. Онуоха диэри аҥаардаан, икки түһүмэҕинэн ыытан, суолу оҥоруохха сөп диэн. Бырайыактыыр үлэтин ыытарга бэлэмнэр. Бу суол кэрчигэр түөрт үрүйэни, үрэҕи туоруугүн.
Маны тэҥэ, Сайылык үөһээҥҥи уонна алларааҥҥы диээн арахсар. Үөһээҥҥи өттө урут-уруккуттан ититиигэ холбонон турар. Оттон аллараа сүүсчэкэ ыал чоҕунан, маһынан оттунан олороллор. Оттук кэмигэр кэлэн испэт, хаачыстыбата мөлтөх. Биир туонна чоҕу икки аҥаар тыһ. солкуобайга атыылаһаллар. Оттор мас суоҕун кэриэтэ. Онон алларааҥҥы бөһүөлэги ититии ситимигэр холбуохха диэн туруорсубуттара ыраатта.
Олохтоохтор почта үлэтэ мөлтөх, олунньу ыйдааҕы биэнсийэбитин ыла иликпит диэн этэллэр. Былаан быһыытынан, ый алтыс чыыһылатыгар ылан иһиэхтээхтэр эбит да, бэрт кыраны аҕалан, аҕыйах киһиэхэ түҥэтэллэр. Суруппут хаһыаттара, сурунааллара ыйы-ыйынан хойутаан кэлэр буолан, суруттара да сатаабаттар эбит.
Тупсаран оҥоруу сылыгар муниципальнай дьиэлэри өрөмүөҥҥэ туруорар былааннаахтар. Тутуу маһа кэлэрэ ыарахан. Олохтоох пилорама баара буоллар, мас бэлэмнээн, дьиэ тас өттүн тупсарарга үлэ ыытар былааннаахтар.
Былырыын балыыһа өрөмүөнүн туруорсубуттара, быйыл хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыбытыттан үөрэллэр. Маны сэргэ, элбэх оҕолоох ийэ Лира Ефимова үс сыллааҕыта биэс оҕолоох ыалларга көмөлөһөр бырагырааманан Дьокуускайга дьиэ ылбытыгар, Ил Дархаҥҥа махтанна.
