Бэҕэһээ Дьокуускайга, Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырыгар, төрөөбүт тыл, сурук-бичик күнүгэр уонна саха бастакы лингвист-учуонайа, сахалыы алпабыыт, бастакы букубаар ааптара Семен Андреевич Новгородов төрөөбүтэ 125 сылыгар аналлаах дьоро киэһэ буолбутун туһунан edersaas.ru ааҕыҥ.
Тыйаатырга киирбит дьону духобуой оркестр доҕуһуолунан, Сэмэн Ноҕоруодап төрөөбүт дойдутун – Чурапчы улууһун Болтоҥо нэһилиэгин дьоно-сэргэтэ, сахалыы сиэринэн алаадьынан-саламаатынан, үүттээх итии чэйинэн күндүлээн, хас биирдиилэрин үөрэ-көтө көрүстүлэр.
Бастакы-иккис этээстэргэ фойеҕа СӨ Национальнай библиотекатын кинигэтин быыстапкатын итиэннэ Чурапчы улууһунааҕы История уонна этнография мусуойун экспозициятын көрөөччү элбээтэр-элбээн истэ. Ол эбэтэр, тэрээһин саҕаланыан быдан инниттэн саалаҕа олорор миэстэ хайыы-үйэҕэ бүппүт этэ…
Дьэ, саха омук олоҕор үйэлээх кэскили төрүттээбит, үөрэх-сайдыы киэҥ дуолун тэлэйбит саха чулуу уола Семен Новгородов үбүлүөйдээх сылыгар уонна Ийэ тыл күнүгэр аналлаах Дьоро киэһэ ити курдук саҕаланар.
Мунньаҕы киирии тылынан СӨ наукаҕа уонна үөрэхтээһиҥҥэ миниистирин бастакы солбуйааччы, СӨ Ил Дарханын иһинэн тыл бэлиитикэтин сэбиэтин хос бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева аста. Кини, төрөөбүт тылбыт туһугар бука бары түмсүүлээхтик үлэлээн кэллибит, биһиэхэ хас биирдиибитигэр ийэ тылбыт – тугунан да кэмнэммэт саамай күндү баайбыт буолар, диэн бэлиэтээтэ.
Оттон үөрүүлээх тэрээһин сүрүн дакылаатын СӨ НА Гуманитарнай чинчийиигэ институтун тылы үөрэтиигэ салаатын сэбиэдиссэйэ, филологическай наука доктора Петр Алексеевич Слепцов оҥордо. Биир саамай аҕа саастаах, ытыктыыр учуонайбыт Семен Новгородовы, өйүнэн-санаатынан, идиэйэтинэн төрөөбүт тылбытын сайыннарар туһугар үрүлүйэн үлэлээбит улуу сырдатааччыбыт буолар, диэбитин саалаҕа мустубут дьон көхтөөх ытыс тыаһынан көрүстүлэр.
Бу дьоһуннаах күн СӨ култууратын, духуобунай сайдыытын миниистирэ Владимир Тихонов, истиҥ эҕэрдэ тылы этэн туран, судаарыстыбаннай наҕараадалары туттарда. Ол курдук, Анна Федоровна Саввинова – Саха гимназиятын учуутала уонна Нина Игнатьевна Филиппова – Национальнай оскуолалары чинчийэр институт научнай үлэһитэ, төрөөбүт тылы пропагандалааһыҥҥа үгүс сыллаах айымньылаах үлэлэрин иһин СӨ Аҕа баһылыга олохтообут С.А.Новгородов аатынан бириэмийэтинэн наҕараадаланнылар.
Ити курдук, Тэки Одулок аатынан бириэмийэ “СӨ юкагирдарын ассоциацията” уопсастыбаннай тэрилтэ чилиэнигэр Пелагея Ивановна Сентяковаҕа, эбээн тылын сайыннарыыга кылаатын иһин Василий Лебедев аатынан бириэмийэ Максим Ильич Дуткиҥҥа (Аллайыаха), эбэҥки тылын сайыннарыыга ситиһиилэрин иһин Глафира Василевич аатынан бириэмийэ учуутал Марфа Владимировна Егороваҕа (Алдан) туттарылыннылар.
Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ салгыы эҕэрдэ тыллары СӨ судаарыстыбаннай сүбэһитэ, СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев, СӨ Ил Түмэнин бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков, Чурапчы улууһун баһылыга Андрей Ноговицын, саха норуодунай суруйааччыта, Семен Новгородов сиэн-быраата Семен Попов-Тумат, С.А.Новгородов аатынан “Бичик” кинигэ кыһатын генеральнай дириэктэрэ Август Егоров, АГИКИ устудьуона, эдэр олоҥхоһут Анастасия Алексеева эттилэр.
“Биһиги сурукпут-бичикпит, тылбыт-өспүт сайдыытын устуоруйата мусуойдарга көрдөрүллүөхтээх. Иккиһинэн, оскуола аайы оҕолорго тыйаатырда тэрийиҥ. Тыйаатыр нөҥүө тыл чочуллар. Үсүһүнэн, саха норуотун үгэстэригэр ыччаттарбытын иитиэҕиҥ… ”, — диэн, Михаил Ефимович бэйэтин этиилэрин киллэрдэ.
Саха олоҥхото, саха фольклора – бу бэйэтэ саха литературнай тылын чочуллубут, тупсарыллыбыт көрүҥэ, диэн тураллар биһиги учуонайдарбыт. Литературнай тыл сурукка-бичиккэ киирэн чочуллуохтааҕын бастакынан Семен Андреевич Новгородов өйдөөбүтэ, кини суолтата онно, тоҕо диэтэххэ, литературнай тыла суох омук буомурар, устунан бэйэтэ омук быһыытынан уратыларын сүтэрэр турукка киириэн сөп, диэн бэлиэтээтэ Александр Николаевич.
ГЧИ учуонайа, саха тылын быһаарыылаах тылдьытыгар утумнаахтык үлэлээбит ф.н.к. А.Г.Нелуновка — Ил Түмэн Бочуотунай грамотата уонна кыһыл көмүс чаһыта!
Итиэннэ спикер Александр Жирков учуонайдарга, саха тылын учууталларыгар Ил Түмэн Бочуотунай грамоталарын, Махтал суруктарын туттарда.
Балтараа сүүс киһилээх делегацияны салайан кэлбит Чурапчы улууһун баһылыга Андрей Ноговицын быйыл История сылын биллэрбит улуус биир дойдулаахтара Семен Новгородов аатын үйэтитиигэ итиэннэ үбүлүөйдээх суруйааччыларыгар, учуонайдарыгар, култуура-искусство деятеллэригэр туох үлэни-хамнаһы ыыталларын билиһиннэрдэ.
Семен Новгородов аатын дьоһуннаахтык сүгэр “Бичик” национальнай кинигэ кыһатын генеральнай дириэктэрэ Август Егоров сахабыт тыла, улуу олоҥхобут тыла үйэлэргэ баар буоллун, диэн туран, кибер-эйгэҕэ саха тылын-өһүн тарҕата сылдьар Николай Павловка -Халаҥҥа уонна төрөөбүт тыл, литература туруу үлэһитигэр, норуодунай суруйааччы Сэмэн Поповка-Тумакка “Бичик” кыһа анал бириэмийэлэрин туттарда.
С.А.Новгородов төрөөбүтэ 125 сылыгар уонна Ийэ тыл, сурук-бичик күнүгэр аналлаах тэрээһин иккис түһүмэҕэр дьон “Төрөөбүт соругум” уус-уран көстүүнү, үһүс түһүмэҕэр “Ийэ тылбыт ыыра кэҥээтин, тускута туругуран истин!” диэн Чурапчы улууһун талба талааннаахтарын кэнсиэрин дуоһуйа көрдө. Дьоро киэһэ оһуохайынан түмүктэннэ.
