Усуйаана улууһун Уйаандьы нэһилиэгэ тэриллибитэ 80 сылын бэлиэтиир түмүктүүр тэрээһин үрдүк таһымнаахтык ыытылынна. “Осикат” культура дьиэтигэр Депутатскайтан, Силээннээхтэн кэлбит ыалдьыттар, олохтоох дьон мустан ыраастаныы, арчыланыы сиэрин-туомун аастылар. Быыстапка, саҥа кинигэ презентациятын көрдүлэр.
Уйаандьы олохтоохторо нэһилиэк тэриллиитин 80 сылын бэлиэтээтилэр. Эбээн культуратын, фольклорун илдьэ сылдьааччы, кырдьаҕас учуутал Ульяна Николаевна Колесова иилээн-саҕалаан ыытта. Онтон мустубут дьону эҕэрдэ ырыанан үөрэ-долгуйа Иван Петрович Слепцов-Ырыа Уйбаан көрүстэ.
Кулууп эркиннэригэр стендэлэр – Уйаандьы ытык ыалларын хаартыскалара, нэһилиэк уруккута уонна инникитэ, ол эбэтэр түөлбэ урукку моһуона уонна генеральнай былаана ыйаммыттар.
Талааннаах уран тарбахтаах дьиэ хаһаайкалара Наталья Голикова, Милана Покатилова, Клавдия Попова, Лиана Попова үлэлэрэ тэлгэммиттэр, норуот маастара У.Н. Колесова тикпит таҥаһа-саба, таба тириититтэн тигиллибит олбохтор сыананы киэргэттилэр. Быыстапкаҕа туруоруллубут үтүлүктэр, бэргэһэлэр, оҕуруонан дьэрэкээн өҥнөөх дьахтар киэргэллэрэ, суумкалар, шкатулкалар, открыткалар, декоративной паннолар араастара, тааһынан оҥоһуллубут сувенирдар, оннооҕор оҕо биһигэ, тордох кыра копията дьон хараҕын тарта.
Биир долгутуулаах түгэнинэн Саха Республикатын бэчээтин уонна култууратын туйгуна Татьяна Протопопова-Гулуҥэ саҥа кинигэтин презентацията буолла.
Бу кэннэ тылы нэһилиэк баһылыга Анатолий Лебедев ылла:
— Икки сыл үлэлээн, туруорсан “Уяндинский эвенский национальный наслег” диэн буоллубут. Ону таһынан наар ааппытын “Уянди” – “Уяндино” диэн икки араастаан суруйаллар. Ону “Уянди” диэн ааттанарбытын бигэргэттибит. Мантан ыла нэһилиэк докумуоннарын барытын уларытыы үлэтэ буолуоҕа. Историческай чахчыларынан, 380 сыл анараа өттүгэр манна бастакы казактар кэлэн Уйаандьы баһылыктаах стойбище баар этэ диэн сурукка тиспиттэр. Онно 400-чэкэ киһи олорор эбитэ үһү. Ол баһылык аатынан Уйаандьы үрэҕэ ааттаммыт. Онон, барыта этэҥҥэ буоллаҕына, этноцентрбытын үлэҕэ киллэрэн, аны 380 сааспытын онно көрсүөххэ наада диэн былаанныыбыт. Нэһилиэк хайдах этэй – хайдах буолуохтааҕый диэн сыалтан ити генеральнай былааны дьон көрдүн диэн таһаардыбыт. Түөрт уулуссалаахпыт — Суздалов, Старостин ааттарынан, Портовская уонна Заречная. Бу бүтэһик икки уулусса ааттарын уларытан, бэйэбит дьонун ааттарын иҥэриэҕиҥ, үйэтитиэҕиҥ диэн этии киирдэ”, — диэтэ нэһилиэк баһылыга.
Салгыы улуус баһылыгын солбуйааччыта Артем Милютин Уйаандьы кыра да буоллар, улууска биир саамай баай историялаах, элбэх суолу-ииһи хаалларбыт нэһилиэк буолар диэн тылын саҕалаата:
— 17 үйэҕэ нуучча хаһаактара каартаҕа Уйаандьыны (Уяндинское зимовье) уонна Усуйаананы бэлиэтээбиттэрэ биллэр. Онон эһиги нэһилиэккит сиригэр-уотугар 17 үйэҕэ дьон-сэргэ олохсуйан, Уйаандьы ол быдан дьылларга төрүттэммитэ диэххэ сөп. Ону дакаастыыр үлэни ыытыахха наада. Күһүҥҥү хараал түмүгүнэн манна 1400 табаны аахтыбыт. Быйылгы көрдөрүү онон олус үчүгэй. Кэлэр 2019 сылтан ыла оройуон илдьэ сылдьар табатын 60 бырыһыаныттан 40-нун нэһилиэктэргэ туттарыахха диэн быһаарбыппыт. Үс хаһаайыннаах — оройуон (20%), нэһилиэк (40%), “Таба- Яна” хаһаайыстыба (40%) – буоллаҕына, таба эстиэ суоҕа. Оччоҕо Уйаандьы ыстаадатын 560 табата дьаһалта балаансыгар киирэр.
Артем Артемович Колесовтар династияларын бэрэстэбиитэллэригэр грамоталары улуус дьаһалтатын аатыттан туттартаата.
Депутаттар сүбэлэрин бэрэссэдээтэлэ, култуура уонна духуобунай сайдыы управлениетын салайааччыта Аполлон Болтунов Усуйаана дьокутааттарын ааттарыттан эҕэрдэлээтэ. Кини сылтан сыл аайы Уйаандьы тупсан иһэрин, манна элбэх тэрээһин ыытылларын эттэ, олохтоохтор улуус иһигэр ыытыллар спортивнай күрэхтэһиилэргэ, культурнай тэрээһиннэргэ көхтөөх кыттыыны ылалларын бэлиэтээтэ. “Нэһилиэк сайдар кэскиллээх, ол дьаһалтаттан, баһылыктан тутулуктаах, билигин бэйэҕит уолгут Анатолий Захарович Лебедев үлэлии-хамсыы сылдьарыттан үөрэбит”, — диэбитинэн Уйаандьы баһылыгар бэлэх туттарда.
Өрөспүүбүлүкэ министиэристибэлэриттэн, биэдэмистибэлэриттэн, Ил Түмэн, улуус дьаһалтататын аатыттан, нэһилиэк, улуус олоҕор кылааттарын укпут дьоҥҥо эҕэрдэлэрин тириэртилэр. Нэһилиэк дьаһалтата Бочуоттаах грамотанан П.П. Слепцовы, Е.Н. Степановы, махтал суруктарынан нэһилиэк уопсастыбаннай олоҕор көхтөөх кыттыыларын иһин Н.В. Голикованы, К.Г. Попованы, М.И. Покатилованы, С.М. Захаровы, С.В. Климовскаяны, Л.Г. Попованы, У.И. Суздалованы, Р.П. Лебедевы, П.К. Лебедеваны, Е.А. Федорованы, Р.Г. Саввины, Т.И. Старостинаны, А.В. Петрачук, Г.Д. Слепцованы, С.С. Шабданованы, С.И. Голикованы, Н.В. Колесованы, Нь.В. Румянцеваны, оскуола оҕолорун Анна Голикованы, Нарыйа Голикованы, Ванесса Голикованы, Сайыына Лебедеваны, Максим Старостины, Максим Голиковы наҕараадалаата.
Сынньалаҥ кэннэ бырааһынньыктааҕы остуолга ыҥырдылар. Бу киэһэ устата ыҥырыылаах ыалдьыттар ырыа-тойук, үҥкүү-битии доҕуһуоллаах, толору астаах остуолга олорон ирэ-хоро сэһэргэстилэр. Уйаандьы нэһилиэгэ 80 сылын туолбут үбүлүөйдээх тэрээһинэ инникигэ эрэли үөскэттэ, саҥа саҕахтары арыйда.
Ааптар: Мирослава ФЕДОТОВА
