Бу күннэргэ өрөспүүбүлүкэ бары муннугар Бырабыытылыстыба отчуота күргүөмнээхтик ыытыллар. Олохтоох нэһилиэнньэ тарыып уонна сыана эйгэтигэр үгүс ыйытыыны биэрэр. Ол курдук, үксүн уот тарыыбын саҥа сокуонун тула уонна уматык сыаната тоҕо үрдээбитин чопчулаһаллар. Маныаха сыана бэлиитикэтин кэмитиэтин үлэһиттэрэ хас биирдии Бырабыытылыстыба отчуоттуур бөлөҕөр баалларынан, киирбит ыйытыыларга сиһилии хоруйдары биэрэллэр.
Уот тарыыба нэһилиэнньэҕэ анаан тоҕо чэпчээбэтий?
Маннык ис хоһоонноох ыйытыыны хас биирдии нэһилиэк олохтооҕо биэрдэ. Күн бүгүн «Уот туһунан» сокуоҥҥа киирбит уларытыы хайдах үлэлиэҕин туһунан федеральнай таһымнаах биэдэмистибэлэр уопсай сүбэ кэннэ олоххо киллэриэхтэрэ. Манна күн бүгүн регионнар этиилэрин хомуйан, хас биирдии туһалаах уонна наадалаах этиини бэлиэтииллэр. Чуолаан, биһиги өрөспүүбүлүкэбит нэһилиэнньэтэ, дойду киин регионнарын олохтоохторун уоттарын тарыыбын кытта тэҥ суумманы төлүүллэринэн сибээстээн, нэһилиэнньэҕэ тарыып түспэт диэн федеральнай антимонопольнай сулууспаны салайааччы Игорь Артьемев бэлиэтээн эппитэ. Бу сокуон регионнар тэрилтэлэрин уонна урбаанньыттарын өйүүр сыалтан ылыныллыбыта.
Оттук сыаната тоҕо куруук үрдүүрүй?
Бу курдук сонньуйуу былаастаах ыйытыыны тыа сирин үгүс киһитэ туруорар.
Биири бэлиэтиэххэ наада, ниэп бородууктатын сыаната, хомойуох иһин, судаарыстыбанан хонтуруолламмат. Оттук сыанатыгар аан дойду ырыынагын дьайыыта улахан. Ол эрээри, Саха Сирэ атын аҕыйах регионнар истэригэр киирэн, хоту оройуоннарга атыыланар, туттуллар бородуукта уонна табаар эргиэнин надбавкатын хонтуруллуур бырааптаах. Манан сибээстээн, Сыана политикатын кэмитиэтэ ниэп бородууктатыгар олохтуур надбавката уматык бүтэһик сыанатын 10-11 % эрэ ылар. Уоннааҕыта барыта атыылаһар сыанаттан, тиэйэн аҕалыы ороскуотуттан, кирэдьиит бырыһыаныттан тутулуктаах:
Ниэп бородууктатын сыаната ханнык түһүмэхтэн турарый?
Бүгүннү күҥҥэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыытылыстыбата хоту улуустарга бензин сыанатын таһыччы үрдэппэт сыалтан үгүс өрүттээх үлэни ыытар. Мантан биир көдьүүстээх ньыманан — собуоттан быһаччы атыылаһар дуогабары түһэрсии буолар. Итини сэргэ, федеральнай таһымҥа хоту улуустарга оттугу таһар юридическэй сирэйдэри хайдах өйүүр туһунан кэпсэтии ыытыллар.
Уотунан ититии тарыыба хайдах олохтоноруй?
Хомунаалынай өҥө төлөбүрэ нэһилиэнньэ төһөнү туттубутуттан ааҕыллан тахсар. Манна анаан олохтоохтор бэйэлэрэ анал ааҕар прибору туруорунуохтарын сөп, бу суох буоллаҕына, ыйга төһөнү туттуохха сөбүн нуорматыттан суоттанар.
Чуолаан, нэһилиэнньэ олорор дьиэтин биир квадратнай миэтэрэтин сылытарга төһө Гкал ороскуоттанара Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыытылыстыбатын 2012 сыл алтынньы 13 күнүнээҕи уурааҕынан бигэргэтиллэн турар. Бу чааһыгар, өрөспүүбүлүкэ климата араастаһарынан 5 зонаҕа арахсар. Тустаах зоналар аны элбэх квартиралаах дьиэ уонна чааһынай дьиэ мэндиэмэнниттэн араастаһар: 1, 2, 3, 4, 5 онтон үөһээ мэндиэмэн.
Табл.
|
Климатическэй зона |
Муниципальнай оройуоннар/куораттар |
Элбэх квартиралаах уонна чааһынай дьиэ мэндиэмэнэ |
Ититии энергиятын нуормата, биир ыйга дьиэ уопсай иэнин 1 кв.м. төһө Гкал ороскуоттанара |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
I |
Ленскэй, Өлүөхүмэ, Алдан, Нерюнгри |
1 |
0,0468 |
|
2 |
0,0380 |
||
|
3 |
0,0345 |
||
|
4 |
0,0309 |
||
|
5 онтон үөһээ |
0,0283 |
||
|
II |
Сунтаар, Мирнэй, Ньурба, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү |
1 |
0,0474 |
|
2 |
0,0384 |
||
|
3 |
0,0349 |
||
|
4 |
0,0313 |
||
|
5 онтон үөһээ |
0,0286 |
||
|
III |
Хаҥалас, Мэҥэ—Хаҥалас, Кэбээйи, Нам, Горнай, Амма, Уус-Майа, к.Дьокуускай, б. Жатай |
1 |
0,0485 |
|
2 |
0,0393 |
||
|
3 |
0,0358 |
||
|
4 |
0,0321 |
||
|
5 онтон үөһээ |
0,0293 |
||
|
IV |
Аллараа Халыма, Томпо, Үөһээ Халыма, Чурапчы, Уус-Алдан, Эдьигээн, Таатта, Орто Халыма, Абый |
1 |
0,0530 |
|
2 |
0,0429 |
||
|
3 |
0,0390 |
||
|
4 |
0,0350 |
||
|
5 онтон үөһээ |
0,0320 |
||
|
V |
Өлөөн, Уус—Дьааҥы, Анаабыр, Үөһээ Дьааҥы, Аллайыаха, Булуҥ, Муома, Өймөкөөн, Эбээн-Бытантай |
1 |
0,0559 |
|
2 |
0,0453 |
||
|
3 |
0,0412 |
||
|
4 |
0,0370 |
||
|
5 онтон үөһээ |
0,0338 |
Дьиэ мэндиэмэнэ төһөнөн үрдүк да, оччонон Гкал (ититиини ааҕар кээмэй) ороскуота аҕыйах. Онтон төлөнөр тарыып кээмэйэ төһөнөн ороскуот элбэх да, оччонон намыһах диэн ньыманан суоттанар. Оччоҕо бүтэһик төлөбүр кээмэйэ хас биирдии 1 кв.м. иэҥҥэ тэҥ буолан тахсар.
Биһиги Өрөспүүбүлүкэбитигэр нэһилиэнньэ дьиҥнээх экономическай ороскуоттан кыра суумманы төлүүр, ол эбэтэр чэпчэтиилээх тарыып олохтонор. Бу араастаһыытын Өрөспүүбүлүкэ судаарыстыба буддьүөтүттэн уйунар. Чэпчэтии нэһилиэнньэ дьиҥ кыаҕын өйүүр сыалтан көрүллэр.
Саха сиригэр киин ититэр ситимҥэ техническэй өттүнэн сатаан холбоммот дьиэ үгүс. Онон икки көрүҥ ититиини (уот күүһүнэн уонна хочуолунай) биир халыыпка уган тарыыбы олохтоотоххо, уотунан ититинэн олорор дьон, биллэн турар, олус элбэҕи төлүүр буолан тахсаллар. Ол иһин, маны тэҥниир сыалтан, уоту ититиигэ туһанарга туспа чэпчэки тарыып олохтонор.
Өскөтүн уоту сырдыгы биэриигэ, ас астааһыҥҥа, бытовой приборунан туһаныыга туттуу иһин тыа сирин олохтоохторо 3,83 солк/кВт/ч төлүүр эбит буоллахтарына, ититиигэ төһө Гкал ороскуоттаммыта сабыдыаллыыр. Холобур, 1 мэндиэмэҥҥэ-0,67 солк., 2 мэндиэмэҥҥэ- 0,82 солк. төлүүллэр. Маннык чэпчэтиилээх тарыыптар Бүлүү Гэһэ эрэ оҥорон таһаарар уотуттан оттунар ыалга тарҕанар, тоҕо диэтэххэ, ГЭС бэйэҕэ турар сыаната намыһах, оттон уоту оҥорор кыамтата үрдүк.
Нэһилиэнньэ иннигэр отчуоттарга киирэр сыана туһунан ыйытыыларга быһаарар хоруйдары өссө да таһааран иһиэхпит.
