«Кэнэҕэс көлүөнэҕэ ыраас ууну хаалларар туһугар өрүстэргэ, күөллэргэ ууну ыраастыыр тутуу барыан наада, урут 90-ус сылларга тутуллубут эбийиэктэр эргэрдилэр, сорох улуустарга ол олох да суох, тустаах үлэһиттэр кэтээн көрүүлэринэн сыл аайы уубут хаачыстыбата мөлтөөн иһэр. Онон бу боппуруоһу кэпсэтэ муһуннубут», — диэн Уу ресурсаларын федеральнай агентствотын Өлүөнэ сүнньүнээҕи ууга управлениетын салайааччыта Иннокентий Андросов төгүрүк остуол сүбэ мунньаҕын арыйда.
СӨ Атыы-эргиэн палаататын көҕүлээһининэн, кулун тутар 22 күнүгэр «Ууну ыраастыыр тутууну ыытарга уонна туттарга экологическай куттала суох буолуу кыһалҕатын быһаарыы» диэн тиэмэлээх төгүрүк остуол кэмигэр араас идэлээх дьон мустан, сытыы кыһалҕа тула кэпсэттилэр.
Саха сиринээҕи «Росприроднадзор» управлениетын салайааччытын солбуйааччы Сергей Сивцев иһитиннэрбитинэн, сыл ахсын 150 мөл. куб.м. кирдээх уу тоҕуллар, онтон 80% ситэ ыраастаммакка ууга түһэр. «Үгүс улуустар убаҕас бытовой тобохторун сыбаалкаҕа, нэһилиэк таһыгар сиргэ таһааран тоҕоллор. Онтулара сир анныгар сөҥөн киирэн, син биир өрүскэ түһэр. Промышленнай улуустар: Мииринэй, Ньурба урут уруккуттан иһэр уулара кирдээҕинэн биллэллэр. Ол иһин Экология сылыгар «АЛРОСА»-ны кытта сөбүлэһии түмүгэр, Удачнайга ууну ыраастыыр тутууну реконструкциялыыр туһунан 43 мөл. суумалаах докумуоҥҥа илии баттастыбыт. Ону таһынан, Чурапчыга 69 мөлүйүөннээх канализационнай ыраастыыр эбийиэк тутулунна”, — диэн эттэ Сергей Гаврильевич.
«Роспотребнадзор» Саха сиринээҕи управлениетын санитарнай ирдэбил, лицензиялааһын уонна регистрация отделын начаалынньыга Маргарита Корнилова этэринэн, уу ситимнэрэ эргэрэн уонна ууну ыраастыыр эбийиэк суох буолан, паразитарнай ыарыы өрөспүүбүлүкэҕэ Арассыыйа атын регионнарын кытта тэҥнээтэххэ 38 төгүл үрдүк.
«Ууну холуордаатахха, паразиттар өлбөттөр, УФ-лаампа эмиэ туһата кыра. Хомойуох иһин, Сахабыт сиригэр паразиттары суох оҥоруу үлэтэ ситэ ыытыллыбат. Лиистиги күөлтэн, оннооҕор турба уутуттан булабыт. Ордук сайын, күһүн дьон тугунуогу, атын да өрүс балыгын тууһаан тута сииллэр, онтон сүһүрэллэр. Бытовой фильтрдар араас паразиттары ууттан сиидэлээн ылаллар, онон ыраастаммыт эрэ ууну иһиэххэ наада. Балыгы 30-40С намыһах кыраадыска тоҥордоххо, ол бу үөн сымыыттара бары хам тоҥон киһиэхэ туох да буортуну оҥорботтор. Онон, балыгы сииртэн олох аккаастанар эмиэ сыыһа. СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ нэһилиэнньэни доруобуйаҕа куттала суох балыгынан хааччыйарга анал кэнсиэпсийэ оҥорбута. Онон шоковай ньыманан тоҥоруллубут балык рефрижератордаах устар аалынан кэллэҕинэ куттала суох. Модульнай тоҥорор оборудованиены, рефрижератордаах суудуналары атыылаһарга «дорожнай карта» сылларынан бэлэмнэммитэ», — диэн Маргарита Васильевна кылгастык кэпсээтэ.
2017 с. көрдөрүүтүнэн Сахабыт сиригэр уопсайа 137 ууну ыраастыыр эбийиэк баар эрээри, үгүстэрэ эргэрэн бүттүлэр, сорох улуустарга тутулла да иликтэр.
Төгүрүк остуол тула мустубут дьоҥҥо Ньурба куоратын баһылыгын солбуйааччы Илья Николаев 51 мөл. суумалаах канализационнай ууну ыраастыыр тутуу бырайыага оҥоһуллубутун билиһиннэрдэ. Бу тутуу былаан быһыытынан бардаҕына, олоххо 2020 с. диэри киириэхтээх.
Амма, Хаҥалас улууһун бэрэстэбиитэллэрэ эмиэ итинник ууну ыраастыыр тутуу улуустарыгар ыытыллара аныгы олох ирдэбилэ буолбутун этиннилэр. Ол эрэн, үлүгэрдээх улахан үп көһүннэҕинэ биирдэ хамсааһын тахсарын, ону улуус буддьүөтэ кыамматын бэлиэтээтилэр.
Аны ити кирдээх ууну ыраастыыр эбийиэк тутулуннаҕына, миэстэтигэр ону көрөр-истэр идэлээх үлэһиттэр, өрөмүөн оҥорорго эбии үп наадата ыйылынна.
