Бүгүн Америкаҕа бэтэрээннэр, Анголаҕа, Польшаҕа тутулуга суох буолуу күннэрэ. Кытай Сулумахтар күннэрин бэлиэтиир. 11-с ый 11-с хонугар бэлиэтэнэр. Биир сыыппара соҕотох сылдьыыны кытта ситимнээҕин иһин бэлиэтиир буолбуттар.
Бу күн нуучча литэрэтиирэтин кылаассыга Федор Достоевскай, саха улуу суруйааччыта, чаҕылхай бэлиитигэ Былатыан Ойуунускай, Голливуд киинэтин артыыһа Леонардо ДиКаприо төрөөбүттэр. Иван Спиридонов, Климент Корякин, Михаил Габышев, Иван Павлов Ойуунускай аатынан Судаарыстыба бириэмийэтин ылбыттар.
Сэтинньи 11 диэн Григориан халандаарыгар сыл 315-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 316-c күнэ). Сыл бүтүө 50 күн баар.
Бэлиэ күннэр:
- Ангола — Тутулуга суох буолуу күнэ.
- Бельгия, Франция — Эйэлэһии күнэ. Аан дойду бастакы сэриитэ бүтүүтүн кытта ситимнээх.
- Улуу Британия уонна кини урукку холуонньалара — бастакы аан дойду сэриитэ түмүктэммит күнэ («Кыһыл маак күнэ»).
- Кытай — Сулумахтар күннэрэ. 11-с ый 11-с хонугар бэлиэтэнэр. Биир сыыппара соҕотох сылдьыыны кытта ситимнээҕин иһин бэлиэтиир буолбуттар.
- Латвия — Лачплесис күнэ. Лачплесис диэн латыш эпоһын дьоруойа, ийэ дойдуну көмүскээһин сиимбэлэ.
- Польша — Польша тутулуга суох буолуутун күнэ. 1918 сыллаахха 123 сыл буолан баран Польша туспа судаарыстыба буолбута.
- Сербия — Аан дойду бастакы сэриитигэр эйэлэһии ситиһиллибит күнэ.
- АХШ — Бэтэрээннэр күннэрэ. Бастаан Аан дойду бастакы сэриитин бэтэрээннэрин ахтар күн быһыытынан олохтоммута, онтон 1954 сыллаахтан бары сэриилэр бэтэрээннэрин ахтар күҥҥэ кубулуйбута.
Түбэлтэлэр:
- 1480 — Угра өрүскэ күөнтэһэн туруу түмүктэммит: Улахан Ордуу хаана — Ахмат сэриитин дьиэтигэр төннөрөргө быһаарыммыт. Бу кэнниттэн Москуба кинээстибэтэ салалталаах Нуучча улууһа Монгуол илиттэн арахсан барыыта, туспа судаарыстыба буолуута саҕаламмыта.
- 1917 (эргэ истиилинэн алтынньы 29) — Саха сиринээҕи наассыйалыы кэмитиэт, Саха сиринээҕи бэдэрэлиистэр турудобуой сойуустарын Киин кэмитиэтэ уонна «Саха аймах» култуура-сырдатар уопсастыба холбоһуктаах мунньахтарыгар Петроградка буолбут өрө туран былааһы былдьааһыны утарар өрөсөлүүссүйэ ылыныллыбыт.
- 1918 — Франция Компьен куоратын аттыгар Германия уонна Франция икки ардыларыгар эйэлэһии дуогабара түһэрсиллибит. Бу түбэлтэни Аан дойду бастакы сэриитэ түмүктэммит күнүнэн ааҕаллар. Сэрии бүтэһиктээхтик түмүктэрин Версаллааҕы эйэ дуогабара олохтообута.
- 1918 — Урут Иркутскай , онтон Германия Магдебург хаайыыларыгар сыппыт Юзеф Пилсудскай Польшаҕа Судаарыстыба быстах кэминээҕи баһылыгынан анаммыт.
- 1944 — Грецияҕа саҥа драхма киирбит.
- 1975 — Ангола Португалияттан тутулуга суох буолбут.
- 1995 — Иван Спиридонов, Климент Корякин, Михаил Габышев, Иван Павлов Ойуунускай аатынан Судаарыстыба бириэмийэтин ылбыттар.
Төрөөбүттэр:
- 1821 — Федор Достоевскай (1881 өлб.) — суруйааччы, нуучча литэрэтиирэтин кылаассыга.
- 1893 — Былатыан Ойуунускай (1938 өлб.), чаҕылхай бэлиитик, уһулуччулаах учуонай, улуу суруйааччы.
- 1974 — Леонардо ДиКаприо — киинэ артыыһа.
Өлбүттэр:
- 1946 — Николай Бурденко (1876 төр.), хирург, сэбиэскэй нейрохирургияны төрүттээччи, ССРС Мэдиссиинэ билимнэрин акадьыамыйатын бастакы бэрэсидьиэнэ (1944—1946).
- 2004 — Ясир Арафат (1929 төр.), Палестинаны босхолуур тэрилтэ ситэриилээх кэмитиэтин бэрэстээтэлэ (1969—2004), Нобель Эйэ бириэмийэтин лауреата.
- 2005 — Питер Друкер (1909 төр.), АХШ экэнэмииһэ, мэнидьимиэн(менеджмент) аныгы түөрүйэтин аҕата.