2019 сыл балаҕан ыйыгар FCI Генеральнай комитета (Норуоттар икки ардыларынааҕы кинологическай федерация) саха лайкатын боруодатын барыллаан билиммитэ. Билигин дьиэ кыыла норуоттар икки ардыларынааҕы кинологическай түмсүүнэн боруодалар реестрдарыгар 365 нүөмэринэн киллэрилиннэ. Бу туһунан СИА-ҕа ыты иитээччилэр өрөспүүбүлүкэтээҕи ассоциациялара иһитиннэрэр.
Саха лайката — хотугу норуоттар буоһатан таһаарбыт былыргы аборигеннай ыттарын боруодата. Төрүт олохтоохторго күүстээх, бөҕө, тулуурдаах, ураты иитиини көрдөөбөт, булчут уонна айанныырга туһалаах дьиэ кыыла наадата.
Саха лайкатын туһунан аан бастаан сурукка 1633 сыллаахха киирбит. Ити эрээри археологтар хаһыыларынан көрдөххө, олохтоохтор бу көрүҥ ыты аҕыс тыһыынча сыл анараа өттүгэр туһана сылдьыбыттар. Туспа тутан иитэ сылдьыбыт буолан, туох да булкааһа суох ыраас хааннаахтарынан биллэллэрэ. Ити эрээри 20-с үйэ ортотугар балаһыанньа улларыйар — айан суола арыллан, Саха сиригэр араас боруода ыттар кэлэн бараллар. Ол түмүгэр хаан уларыйыыта барар, саха лайкатын боруодата симэлийэр кутталланар.
Саха лайката ааспыт үйэ 90-с сылларын бүтэһигэр иккис тыынын ылар. Энтузиастар кыаллыбаты оҥороллор: өрөспүүбүлүкэ муннуктарыттан 11 ыты булаллар, кинилэртэн ууһатан ураты боруода оҥоһуллар — үлэһит уонна быыстапкаларга сылдьар майгылаах. «Артик Трэвел» уонна «Алтын Тумар» питомниктар боруоданы төрүттээччилэринэн буолаллар. Ити кэннэ саха лайкатынан Россияҕа уонна тас дройдуларга интэриэһиргээн бараллар.
Билигин аан дойду үрдүнэн 8000 саха лайката баара биллэр. 50 питомник дьарыктанар: АХШ, Польша, Франция, Италия, Норвегия, Финляндия, Япония, оннооҕор Бразилия. Ити эрээри боруода Россияҕа эрэ официально билиниллэр. Саха идэтийбит ыты иитээччилэрэ Герман Арбугаев, Лена Сидорова, Станислав Городилов, Марина Смирнова уо.д.а. күүстээх үлэлэрин түмүгэр уонна Россиятааҕы кинологическай федерация салалтатын, президенэ Владимир Голубев, РКФ стандартарга хамыыһыйатын председателя Реваз Хомасуридзе тус өйөбүллэринэн, саха лайката норуоттар икки ардыларынааҕы билиниини ылла.
