Федеральнай бырайыак
Быйылгы мунньах тиэмэтэ – “Саха сирин саҥа үөрэҕэ”. Дьэ тоҕо “саҥа үөрэх” диэн ааттаатылар? Тоҕото биллэр. Бэрэсидьиэн Владимир Путин ыам ыйынааҕы ыйааҕар Арассыыйа үөрэх уопсай хаачыстыбатынан уон бастыҥ дойду кэккэтигэр киириэхтээх диэн кытаанах сыал-сорук туруорбута. Ол бэрэсидьиэн баҕатын толороору буолбатаҕа чахчы – Арассыыйаҕа үөрэх хаачыстыбатын тупсараары. Итинтэн сиэттэрэн, киэҥ далааһыннаах “Үөрэх” федеральнай национальнай бырайыак бэлэмнэнэр. Статс-сэкирэтээр, РФ үөрэҕирии миниистирин солбуйааччы Павел Зенькович, Ил Дархан эбээһинэһин быстах кэмҥэ толорооччу Айсен Николаев үөрэххэ сыһыаннаах этиитинэн ыытыллыбыт санаа атастаһыытын кэмигэр, бырайыак туһунан кылгастык билиһиннэрдэ. Ол курдук, ыйыллыбыт соруктартан аттарыллан таҥыллыбыт хас даҕаны федеральнай бырайыактартан турар. Маныаха кини үс инники турар, бэйэ-бэйэлэрин ситэрсэн биэрэр суолу бэлиэтээтэ: материальнай-тиэхиньиичэскэй бааза, үөрэх ис тутула, учуутал үлэтэ. Бырайыакка оскуола иннинээҕи үөрэхтээһинтэн саҕалаан, талааннаах оҕолору булан сайыннарыыга, үрдүк үөрэххэ тиийэ барыта хабыллар.
Үөрэх туһунан ыйаах
Ил Дархан эбээһинэһин быстах кэмҥэ толорооччу Айсен Николаев педагогтары кытта көрсүһүүтүгэр бэйэтин санааларын тиэртэ. “Үөрэҕи экэниэмикэни үрдэтэр, ол аата дьон олоҕун хаачыстыбатын тупсарар инвестиционнай сегмент быһыытынан, оттон үөрэҕи уларытыыны киһи хапытаалын сайдыытын сүрүн усулуобуйатын быһыытынан көрүөххэ наада. Ол эрээри, аҥаардастыы үөрэх тэрилтэлэригэр уонна педагогтарга эрэ эппиэтинэһи сүктэрдэххэ ити кыаллыан сөп дуо? Суох!”— диэн эттэ. Кини үөрэҕи уларыта тутууну уһуйаантан саҕалыыр ирдэнэрин этэр. Билигин урукку курдук уһуйааҥҥа барар дьоллоох путевканы ылыам этэ диэн түүннэри уочараттааһын суох. Тоҕо диэтэххэ, 3-7 диэри саастаах оҕолору барыларын кэриэтэ уһуйаанынан хааччыйан олороллор. Аны 3-гэр диэри саастаах оҕолору дьааһыланан хааччыйар сорук турарын, итиниэхэ 11 тыһ. саҥа миэстэни таһаарар наадатын иһитиннэрдэ. Бүгүн үлэлии турар 652 оскуолаттан улахан аҥаара мас дьиэ, 45% эрэ толору хааччыллыылаах, 59 оскуола саахалланар туруктаах, биир симиэнэҕэ көһөрүүгэ 60 тыһ. саҥа миэстэ ирдэнэр диэтэ. Кыһалҕаны быһаарар туһугар сыллата хастыы даҕаны уһуйааны, оскуоланы тутан үлэҕэ киллэрэллэрин илэ харахпытынан көрө сылдьабыт. Аны өрөспүүбүлүкэҕэ 11 оскуолаттан ураты бары кэриэтэ интэриниэккэ холбоммуттар. Ол гынан баран, итинтэн үс гыммыт бииригэр эрэ интэриниэт аныгы үөрэх ирдэбилигэр эппиэттэһэр диэтэ. Түргэн интэриниэт, цифровой үөрэтэр-методическай комплекс, сайыннарар оонньуулар, оҕолорго IT-компетенциялары киллэрии инники турар сорук буоларын, IT-оскуолалары тарҕатыы уопутун кэҥэтиэххэ наадатын ыйда. Ону тэҥэ, технологическай үөрэх, орто уонна үрдүк үөрэхтэри сайыннарыы, учуутал, салайар каадыр туһунан санааларын тиэртэ. Балаҕан ыйын бүтүүтэ Саха сиригэр үөрэҕи салгыы сайыннарыы ыйааҕа оҥоһуллан баттаныаҕын эттэ.
Санаа атастаһыытын кэмигэр Владимир Солодов икки сыалы ыйда. Бастакытынан, оҕо ханна олороруттан тутулуга суох хаачыстыбалаах үөрэҕи ыларын мэктиэлиэхтээхпит диэн эттэ. Маныаха кини, сороҕор, материальнай баазанан олус үлүһүйүү баарын этэн аһарда. Иккиһинэн, талааннаах оҕону булар, салгыы сайыннарар наадатын бэлиэтиир. Оттон бэйэтин санаатын тиэрдэригэр икки суолу чорботто. Ол курдук, оскуола аныгы оҕону түргэн тэтимнээхтик уларыйан иһэр олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылаан иһэргэ үөрэтиэхтээх итиэннэ учууталлары, оскуола дириэктэрдэрин квалификацияларын кэмигэр үрдэтэр наада диэтэ.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
This post was published on 29.08.2018 17:10 17:10