29 Кулун тутар 29.03
  • -12°
  • $ 92,26
  • 99,71

"Норуот биһирэбилэ" бириэмийэ айылҕаттан талааннаах хирурга Анатолий Комиссаровка туттарылынна

Читайте нас на
Яндекс Новости
ЯДВ

Бу сыл балаҕан ыйыгар «Норуот биһирэбилэ» («Народное признание») диэн эмчиттэргэ анаммыт уопсастыбаннай бириэмийэ кыайыылааҕынан өрөспүүбүлүкэтээҕи 2-с №-дээх балыыһа травматологияҕа-ортопедияҕа отделениетын сэбиэдиссэйэ Анатолий Комиссаров буолбута. Кини туһунан кэпсиибит.


Анатолий Николаевич Комиссаровмедицинскэй наука кандидата, үрдүк категориялаах травматолог-ортопед, СӨ үтүөлээх бырааһа, РФ уонна СӨ доруобуйа харыстабылын туйгуна, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ медицина институтун клиникатын остеопорозка лабораториятын сүрүннүүр научнай үлэһитэ, СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин штаты таһынан кылаабынай травматолог-ортопеда.

Анатолий Николаевич талан ылбыт идэтигэр 37 сылын бэриниилээхтик үлэлиир. Кинини ыарыһахтар аанньал курдук ылыналлар, кини аатын ааттаабытынан уһукталлар. Талааннаах хирург «Идэҕэ бэринии» номинацияҕа бастаабыта — бу норуот билиниитэ буолар. Манна кини үтүө майгыта, дьону ис сүрэҕиттэн таптыыра, аһыныгас санаалааҕа улахан оруолу, суолтаны биэрдэҕэ. Санатар эбит буоллахха, кини 2004 с. «Сыл бастыҥ бырааһа» куонкуруска эмиэ кыайыылаах аатын ылбыта.

Идэтин таба тайанарыгар улахан тургутууну ааспыта

Анатолий Комиссаров 1957 с. Томпо оройуонун Мэҥэ Алдан с. алта оҕолоох Комиссаровтар дьиэ кэргэттэригэр бэһис оҕонон күн сирин көрбүтэ.

Оҕо-оҕо курдук күөх хонууга күөлэһийэ, сыа маҥан хаарга умсаахтана оонньоон улааппыта. Ол сылдьан оҕо сааһыгар тахсыбыт биир быһылаан кини идэтин таларыгар «көмөлөспүтүн» үөһэттэн ыйаах курдук ылынар. Уон саастаах уолчаан эмискэ атаҕын тоһуппута. Эһэтэ, сэрии бэтэрээнэ Семен Егорович сиэнин атаҕын бэйэтэ көннөрөн көрөргө тылламмытын үрдүнэн (оччолорго отоһуттары, уҥуох тутааччылары өрө туппат кэм буолан) булгуччу балыыһаҕа илдьэргэ быһаарбыттара. Инньэ гынан, кырачаан Толя үрүҥ халааттаах аанньаллары (чуолаан хирурдары кытары) аан бастаан улуус киин балыыһатыгар сытан алтыспыта. Эрдэҕэс саастаах уол ити кэмтэн ыла эчэйбит дьону үтүөрдэр, абырыыр хирург буолар ыра санааны иитиэхтээн улааппыта. Идэтин төһө сөпкө талбытын дьылҕата тургутан көрбүтэ эбитэ дуу, СГУ медицинскэй факультетыгар үһүс кууруска үөрэнэр кэмигэр оҕо сылдьан оһоллообут атаҕын эмиэ тоһутан турардаах.

Кинини Михаил Кононович Тетерин сэбиэдиссэйдээх куораттааҕы травматологияҕа Василий Васильевич Божедонов уонна Петр Николаевич Солодовников эпэрээссийэлээбиттэрэ. Билиигэ-көрүүгэ тардыһыылаах, хирург идэтигэр ис сүрэҕиттэн баҕаран туран үөрэнэ сылдьар эдэр киһини уопуттаах травматологтар таба көрөннөр уонна тэҥнээхтэрин курдук сыһыаннаһаннар, Анатолий бэйэ киһитин курдук буолбута. Бэл, үөрэҕиттэн быыс булан, үс сыл медбратынан үлэлээн, уустук идэ ымпыгар-чымпыгар дириҥник киирэригэр, травматология аксакалларыттан көрөн үөрэнэригэр аан бэйэтинэн аһыллыбыт курдуга.

Үөрэҕин ситиһиилээхтик бүтэрэн, Үөһээ Дьааҥыга үлэлээн интернатуратын барбыта. Манна Иркутскайдааҕы травматология институтугар үйэтин тухары үлэлээбит уһулуччулаах травматолог-ортопед Леонид Медведев улуус балыыһатыгар хирургия отделениетын сэбиэдиссэйинэн үлэлии сылдьара, Анатолийга эмиэ улахан табыллыы этэ. Үөрүйэхтээх ортопеды батыһа сылдьан, улууска хаһан да оҥоһуллубатах эпэрээссийэлэргэ кыттыһан, Анатолий Комиссаров бэйэтэ этэринии, такайыллан, таптайыллан, уһаарыллан тахсыбыта. Сотору кэминэн элбэххэ үөрэммит эдэр хирург төрөөбүт улууhугар Дьабарыкы Хайа бөһүөлэгэр тиийэн үс сыл үлэлээн, дьонун-сэргэтин улахан махталын, алгыһын ылбыта.

Тыа сирин ыарахан усулуобуйатыгар идэ уустуктарын билбит, эчэйии арааһын эт илиитинэн тутан-хабан эмтээбит хируру куорат балыыһаларыгар үөрэ-көтө көрсүбүттэрэ. Онон, үс сыл куораттааҕы травмпууҥҥа үлэлээн баран, икки сыл Татарстаҥҥа Казань к. ординатураҕа үөрэнэ барбыта.

Ординатуратын бүтэрэн кэлэн, Дьокуускайдааҕы клиническэй балыыһа травматологияҕа отделениетыгар травматолог-ортопедынан үлэлээбитэ. Алта сылынан отделение сэбиэдиссэйинэн анаммыта. 2002 сылтан күн бүгүҥҥэ диэри өрөспүүбүлүкэтээҕи 2-с №-дээх балыыһа ортопедия-травматология отделениетын сэбиэдиссэйинэн үлэлии-хамсыы сылдьар.

Медицина аныгы олох ирдэбилигэр толору эппиэттиир буолла

Анатолий Комиссаров хирург уустук идэтин талбытыттан олоҕун устата биирдэ да кэмсиммэтэҕин туһунан этэр. «Бэйэбин үрүҥ халааттаах киһи эйгэтиттэн атыҥҥа сатаан оҥорон көрбөппүн. Холобур, учуутал, инженер идэтин талбатым биллэр. Оҕо сааспыттан ыраламмыт идэбин олус сөбүлүүбүн», – диэн этэр. 21 сыл устата отделение сэбиэдиссэйинэн үлэлии олорор киһи санаата итинтэн атын буолуон сатаммакка дылы.

Комиссаров хирург 2004 с. кандидатскайын «Клинико-эпидемиологическая характеристика переломов проксимального отдела бедренной кости на почве остеопороза в условиях Крайнего Севера» диэн тиэмэҕэ көмүскээбитэ.

Медицина балысханнык сайдар. Урут биһиги отделениебытыгар аҕыйах эрэ киһи эпэрээссийэлэнэрэ, ыарыһахтар 1-1,5 ыйы быha көрүдүөрүнэн сытар кэмнэрэ баара. Билигин доруобуйаларын туруга кыайар буолла да, барыларын эпэрээссийэлиибит. Биир-икки күнүнэн номнуо хааман тахсаллара ыарыһахтарга да үчүгэй – өр сыттахха кырдьаҕас киһи сыыстарыан (пневмониялыан) да сөп. Ол аата сыыстарыыны эрдэттэн сэрэтэбит. Билигин уҥуохха туруорар медицинскэй тимирдэрбит да хаачыстыбалаахтар, аныгылар. Омук дойдуларыттан итэҕэһэ суох имплантаннары туттабыт.

Өрөспүүбүлүкэбитигэр нэһилиэнньэ ахсаана элбиир. Олох сайдыыта икки өрүттээх буоларыныы, ону кытта эчэйии, бааһырыы, оһоллонуу эмиэ элбиир. Онон куойкаларбытын өссө элбэтиэхпитин баҕарабыт. Травматология отделениета билигин 60 куойкалаах, дьиҥэр 120 куойка наада.

Кэлиҥҥи сылларга ортопедия отделениетыгар тобукка элбэх эпэрээссийэни оҥоробут. Артроз, тобук менниската быһа барыытын курдук ыарыылар сылтан сыл үксээн иhэллэр. Дьиҥэр, бу ыарыылар урут да бааллара, арай ыарыы көрүҥнэрин быһаарар күүстээх тэриллэр суохтара, рентгеҥҥэ кыайан көстүбэтэ. Дьон балыыһаҕа тымныйыытын көрдөрө кэлэн баран, атаҕын таарыччы эрэ көрдөрөрө. Онон, статистикаҕа ити ыарыылар киирбэт этилэр. Оттон билигин МРТ курдук аныгы технология баар буолан, дьон баҕаран туран көрдөрүнэр, онон ыарыы элбэх көрүҥэ быһаарыллар. Элбэхтик хаампакка, олорон эрэ үлэлээһинтэн чуолаан куорат дьоно, кырдьаҕастар уҥуохтара көмүрүө буолара (остеопороз) үксээтэ. Тыаҕа дьон-сэргэ хамсанар-имсэнэр уонна сибиэһэй эт-үүт аһылыктаах буоланнар, остеопорозтан сылтаан эчэйии балачча аҕыйах.

Норуот билиниитэ — кини олоҕо

«Норуот билиниитэ» диэн үрдүк ааты ылбыппыттан кэлин оҕолорум, сиэннэрим киэн тутта сылдьыахтара. Итинник куонкурустары өссө да ыыта туруохтарын баҕарабын. Норуот билиниитин үлэлэринэн-хамнастарынан ыла сылдьар төһөлөөх элбэх үрүҥ халааттаах аанньал баара буолуой?! Кинилэр үлэлэрэ сөптөөхтүк сыаналаныахтаах. Норуот биһирэбилин ылыы — тэрилтэбитигэр эмиэ үчүгэй эрэ өттүнэн дьайар. Эдэр быраастарга маннык бириэмийэ эмиэ үтүө холобур буолара саарбаҕа суох, – диэн Анатолий Николаевич бириэмийэ ылбыт үөрүүлээх түгэнин бэрт сэмэйдик кэпсиир.

Комиссаровтар иккиэн — кэргэнинээн Валентиналыын — олохторун үтүө дьыалаҕа аныы сылдьар дьон. Уус Алдантан төрүттээх, терапевт идэлээх, кэлин спортивнай бырааһынан үлэлээбит Валентина Иннокентьевна чөл олоҕу сырдатыыга, тарҕатыыга көхтөөхтүк үлэлээбитэ 20-тэн тахса сыл буолла. Бэлиэтээн этэр буоллахха, арыгыны утары үлэлиир уонна чөл олоҕу тарҕатар уопсастыбанньыктар көмөлөрүнэн, Саха сиригэр 140 нэһилиэк арыгыны атыылааһынтан босхолонно.

Ол хамсааhын түмүгэр арыгылаан баран эчэйии ахсаана аҕыйаабытын билинэбит. Билигин уулуссаҕа пиибэ дуу, арыгы дуу тутуурдаах эдэр ыччаты көрбөккүн, – диэн Анатолий Комиссаров туһалаах үлэнэн дьарыктанар, кэнэҕэски ыччаттар дьоллоох олохторун түстэһэ сылдьар олоҕун аргыһынан киэн туттар.

Алаас ахтылҕана күүс эбэр

Ханнык баҕарар киһи, төһө да үлэ үөһүгэр сырыттар, алаас ахтылҕаныгар куустарара, төрөөбүт-үөскээбит дойдутугар тардыһара сиэр-майгы эрэ буолбакка, айылҕа сокуонун кэриэтэ. Ол да иһин, Мэҥэ Алдан нэһилиэгин уонна Томпо оройуонун бочуоттаах гражданина Анатолий Комиссаров хайаан да сылга иккитэ-үстэ дойдутугар баран бултаан-алтаан, сынньанан кэлэр. Дэлэҕэ даҕаны убайа, уруккута идэтийбит булчут Юрий Николаевич: «Бу уол эмчит буолбатаҕа буоллар, улуу булчут буолара хааллаҕа», – диэн этиэ дуо?!


Ыарыһах бырааска махтанара кэмнээх буолуо дуо?! Өлөр икки тыыннаах хаалар икки ардыгар киирэр ыарахан кэмнэргэ өрөһүлтэ буолар, иккис олоҕу бэлэхтиир маҥан халааттаах аанньалларга баҕа санаа бастыҥын аныыбыт. Кинилэр сылаас илиилэрин үйэлэргэ умнубаппыт. Ханнык баҕарар балыыһаҕа махталы суруйан хаалларар тэтэрээт баар буолар. Оннук тэтэрээти ылан арыйталаан көрөбүн. Бииртэн-биир үтүө тыллар. Бу барыта Анатолий Николаевич Комиссаровка тус уонна кини салайар кэлэктиибигэр ананар. Биир истиҥ махталы билиһиннэрэбит: «Анатолий Николаевич, биһиги аҕабыт Николай Ляшеев оһолго түбэһэн, атаҕын иэччэҕин тоһуппутун атахтаабыт сүдү өҥөҕүн хаһан да умнуохпут суоҕа. Билигин 84 хаарыгар сүүрэ-көтө сылдьара махталлаах суол. Үйэлэргэ чэгиэн-чэбдик буол, оҕолор, сиэннэр үөрдэ турдуннар».

Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале и WhatsApp-группе ЯСИА