Саҥа ый саҕаланна. Муус устар — сону устар ый. Саас лаппа кимэн киирэр. Күн үөһэ күөрэйэр. Халлаан күп-күөҕүнэн унаарар. Ол эрээри, киэһэнэн дьыбарсыйар, түүнүн тымныйар. Дьыл оҕуһун көҥдөй көхсө, тураах кэлиитигэр, муус устар тохсус күнүгэр сууллар. Бу күннэргэ тураахтар халлаан күөх урсунунан көппөхтүүллэр. Кинилэр төттөрү-таары көтө-көтө бокуойа суох дааҕырҕастахтарына, сотору кэминэн күн-дьыл көнөр, хатааһына суох саас буолар. Оттон, саҥата-иҥэтэ суох соҥуоран сырыттахтарына, хатааһыннаах тымныы сааһы күүтэллэр. Барабыай ыраас күҥҥэ саҥата-иҥэтэ аҕыйаан ах бардаҕына, хаары дуу, ардаҕы дуу биттииллэр. Эһэ уонна моҕотой биир тыыннаахтар. Биир кэмҥэ эһэ арҕаҕыттан, моҕотой хо-роонуттан тахсаллар. Моҕотой хороонуттан хойутаан таҕыстаҕына, хатааһыннаах тымныы саас буолар.
Муус устарга соҕуруу кыстаабыт көтөрдөр кэлэллэр. Ый иккис аҥаарыгар сылгы чыычааҕа, сар элиэ, хоҥор хаас, хомурах туруйата, чиибистэр, ырыаһыт чыычаахтар кэлэллэр, ый бүтүүтүгэр бастакы көҕөнү көрөллөр.
Бэлиэ күннэр
- Ираан — Дойду күнэ (1979)
- Ииндийэ (Одиша) — Одиша күнэ
- Кипр — Англия колонизатордарыттан босхолонор охсуһуу саҕаламмыт күнэ
- Мальта — Көҥүл күнэ (1979) (Англия байыаннай баазата сабыллыбыт)
- Сан-Марино — саҥа Капитан-Регент дуоһунаска киирэр күнэ
- Таиланд — Судаарыстыбаннай сулууспа күнэ
- Танзания — Мас олордор күн
- Соҕуруу Африка — Ыал күнэ
- Япония — Мияко одори (үҥкүү сааскы бэстибээлэ)
- Сиэниллэр кинигэ күнэ — бу күн эгэлгэ көрдөөх күрэстэр ыытыллаллар, холобур, кинигэ курдук торт оҥорууга
- Ха б-Нисан, ассириялар Саҥа дьыллара
Түбэлтэлэр
- 1808 — Александр I ыраахтааҕы Финляндия үйэлэргэ Арассыыйаҕа холбонорун туһунан биллэрбит.
- 1928 — Муус устар ыйыгар Ньурбаҕа маҥнайгы тыраахтар кэлбит.
- 1938 — Швейцарияҕа аан бастаан киэҥ араҥаҕа суураллар кофены көрдөрбүттэр.
- 1939 — Испанияҕа Гражданскай сэрии түмүктэммит. Франко толору кыайыыны ситиспитин биллэрбит.
- 1948 — Фарер арыылара Данияттан автономияны ылбыттар.
- 1969 — Кытай компартиятын IX сийиэһигэр «культурнай өрөбөлүүссүйэ» түмүктэммитин биллэрбиттэр.
- 1979 — Референдум түмүгүнэн Ираан ислаам өрөспүүбүлүкэтэ диэн ааттаммытын туһунан аятолла Хомейни биллэрбит.
- 1986 — Дьокуускайга 1986 сыллаахха буолбут дьалхаан бастакы күнэ: омугунан атаҕастабылтан абарбыт устудьуоннар улахан бөлөхтөрө Сэргэлээх уопсайдарын аттыгар мустубуттар, кинилэри кытта МВД миниистирин солбуйааччыта көрсүбүт.
- 1997 — саҥардыы вице-премьерынан анаммыт Борис Немцов көҕүлээһининэн бэрэсидьиэн Ельцин Арассыыйа чунуобунньуктара дойдуга оҥоһуллубут массыынаннан эрэ сылдьыахтаахтарын туһунан ыйаахха илии баттаабыт.
- 1997 — Японияҕа «Покемон» аниме бастакы эпизода тахсыбыт.
Төрөөбүттэр
- 1809 — Николай Гоголь (1852 өлб.), Полтава күбүөрүнэтигэр — нуучча улуу суруйааччыта
- 1891 — Руф Кардашевскай, Үөһээ Бүлүү Балаҕаннааҕар — Гражданскай сэрии кэмигэр Пясталов этэрээтин разведкатын начаалынньыга, Бүлүү уокуругун Сэбиэтин ситэриилээх кэмитиэтин бэрэстээтэлэ, Саха АССР сирин наркомун солбуйааччы, тыа хаһаайыстыбатын «Салҕабыл» иэс биэрэр табаарыстыба бэрэстээтэлэ, Сельхозбанк салайааччыта, Саха АССР наркоматын Москубатааҕы бэрэстэбиитэлэ.
- 1923 — Лев Габышев — саха живописеһа, Саха АССР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
- 1928 — Василий Яковлев-Далан, Боотур уус (Чурапчы) улууһун Кытаанах нэһилиэгэр — саха норуодунай суруйааччыта.
- 1939 — Симон Федотов (01.04.1939—2004) — Российскай Федерация үтүөлээх артыыһа.
- 1951 — Василий Филиппов, техника билимин дуоктара, профессор.
- 1960 — Сергей Семенов, Эдьигээҥҥэ — гепатиттары чинчийэр учуонай, мэдиссиинэ билимин дуоктара.
- 1961 — Петр Черемкин — 2008-2017 сыллардаахха Муома улууһун баһылыга.
- 1963 — Клавдия Хатылаева — саха ырыаһыта.
- 1973 — Елена Миклашова — бэлиитикэ билимин хандьыдаата.
Өлбүттэр
- 1906 — Коста Хетагуров (1859 төр.), бэйиэт, осетин литэрэтиирэтин төрүттээччи.
- 2002 — Симо Хэүхэ, аан дойду бастыҥ бэргэн ытааччыта.
- 1987 — Николай Заболоцкай — Чысхаан (21.11.1908 төр.) — прозаик, литератураны ырытааччы,
- 1990 — Леонид Попов (Сунтаар улууһун Арыылаах нэһилиэгэр 14.08.1919 төр.) — саха норуодунай бэйиэтэ (1989)
- 2017 — Евгений Евтушенко (1932 төр.), бэйиэт уонна прозаик, ССРС уонна РФ судаарыстыбаннай бириэмийэлэрин лауреата.
