Бу күннэргэ куйаас күн сыралҕаныгар “оргуйа олорор” Соҕурууҥҥу Африка Өрөспүүбүлүкэтиттэн (ЮАР) Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун (бэрэссэдээтэл – СӨ норуодунай поэта Н.И. Харлампьева) ыҥырыытынан, 15 саастаах, сырдык хааннаах, санныгар диэри түһэр саһархай баттахтаах, халлаан күп-күөҕэ харахтаах Меган Вернер ийэлээх аҕатын кытта Дьокуускайга кэлэ сырыттылар.
Меган Вернер бизнеһинэн дьарыктанар икки кыыстаах дьиэ кэргэн аччыгыйдара. Биһиги оҕолорбутуттан тугунан да атына суохха дылы. Арай сирэйин, баттаҕын өҥө сып-сырдык, хараҕа күөх. Кыыс сааһын ситэ илик да буоллар, хайыы-үйэ аан дойду кырасаабыссаларын тургутан көрөр агентство модела, ону таһынан, олоххо дьулуһар кыаҕы үөскэтэр тренер (ону омуктар коуч дииллэр) буола охсубут эбит.
Араас дойду үгүс ыччата сөбүлээбит “Бу бэйэҕиттэн тутулуктаах” диэн бестселлердээх (хамаҕатык атыыланар, бэчээккэ судургутук барар ааҕымтыа айымньылаах) 15 саастаах Меган Вернер, төрөппүттэрин кытта, үс күн устатыгар Дьокуускайга кэлэн барда.
Кини муус устар 19 күнүгэр Национальнай бибилэтиэкэ историческай саалатыгар бэйэтин тэҥ саастыылаахтарын кытта истиҥник көрүстэ, сэргэх сэһэргэһиини таһаарда. Коуч буоларын быһыытынан, мустубут оҕолорго тренинг ыытта.
Көрсүһүү кэнниттэн тоҕоостоох түгэни булан, “Кэскил” уонна “Юность Севера” хаһыаттар бэйэбит оҕобут, билигин 12 №-дээх оскуолаҕа омук тылын үөрэтэр учуутал, бэртээхэй синхронист-тылбаасчыт Александр Александрович Иринцеев көмөтүнэн кыысчаанныын дуоһуйа кэпсэттибит.
Олоҕу бэйэ оҥостор куолута
– Меган, эн оскуолаҕа үөрэнэр оҕо эрээригин, ыччакка сөбүлэтэр эдэр суруйааччы буолаҕын. Хаһыс кылааска үөрэнэҕиний? Оскуолаҕытыгар кылаас аайы төһөлүү буолан үөрэнэҕит?
– Орто оскуола Х кылааһыгар үөрэнэбин. Кылааспытыгар 35 үөрэнээччи баар. Бэйэ икки ардыбытыгар иллээх, эйэлээх сыһыаннаахпыт.
– “Бу бэйэҕиттэн тутулуктаах” диэн кинигэҕэр туох туһунан сурулларый?
– Киһи тус олоҕун хайа эмэ өттүттэн бэйэтэ ырыҥалаан көрүөхтээх, ааспыт, инники олохторун сыаналыы үөрэниэхтээх. Киһи олоҕо – бэйэтэ өргө диэри барар унньуктаах айан, уһун кэмнээх күүлэйдээһин кэриэтэ. Мин итини тус олохпор холобурдаан суруйбутум. Бэйэ олоҕун тупсарынарга туһуламмыт, билиҥҥи ыччат олоҕуттан холобурдаан туран, сэттэ араас ньыма баарын ойуулаабытым.
– Хаһааҥҥыттан ыла айар үлэҕэ ылсыбыккыный?
— 13 сааспыттан быһыылааҕа. Чопчу бу диэн өйдөөбөппүн.
– Бу биһиэхэ кэлэ сылдьар кэмҥэр үөрэххэр хаалбатыҥ буолуо дуо? Ону хайдах ситиһиэм дии саныыгын?
– Биһиги эмиэ уһун өрөбүллээхпит. Хомойуох иһин, онтум бүтэн эрэр. Икки күнүнэн төттөрү айанныахтаахпыт. Дойдубар тиийэрбэр үөрэхпин чуут-чаат баттаһабын быһыылаах эрээри, ханна сылдьыахтаахпыт барыта эрдэттэн былааннанан турар. Онон, бастаан үөрэхпин кытаатыахтаахпын. Уоннааҕыта көстөн иһиэ…
– Россияттан ураты өссө ханнык дойдуларга сырыттыҥ?
– Россия – бу бастакы дойдубут. Биһиги Наталья Ивановна Харлампьева ыҥырыытынан, тута, Дьокуускайга кэлбиппит. Түгэнинэн туһанан, Россия Москва, Санкт-Петербург куораттарын көрдүбүт. Эһиэхэ кэлэрбитигэр Саха сиригэр тымныы буолуо дии санаабыппыт, сылаас күннэр туралларыттан соһуйдубут ээ. Дьоҥҥут-сэргэҕит, көрсүспүт оҕолорбут сэргэхтэрэ, ону-маны билэ сатыыр баҕалаахтара биһигини үөртэ.
– Меган, кырасаабыссалар куонкурустарыгар кытта сылдьыбыккын билэбит. Онно кыттарга туох төрүөт үөскээбитэй?
– Бэйэбин тургутан көрөөрүбүн. Араас таҥаһы кэтэ-кэтэ дьон иннигэр хаамар, ол быыһыгар холкутук туттар-хаптар, биллэн турар, манан дьыала буолбатах этэ. Ханнык баҕарар киһи долгуйар, кыбыстар, саатар. Ол өйдөбүлү бэйэбиттэн киэр илгээри, ис турукпун уларытаары, бэйэм бэйэбинэн сылдьарга үөрэнээри кыттыбытым. Онно миигин бэлиэтии көрөннөр, модельнай агентстволыын дуогабардаспытым.
– Аны тренердиир эбиккин дии.
– Тулабытыгар сиэри таһынан мөкү быһыы, көстүү олус элбэх. Билиҥҥи олох дьалхааныгар үгүс ыччат куһаҕан дьаллыкка ылларарын саныырга ыарахан. Ол иһин ону туоратар, кинилэргэ көмөлөһөр туһуттан олоххо ураты сыһыаны булууга, ол хайысханан бэйэни сайыннарыыга, үтүөнү, кэрэни таба көрүүгэ, ол түмүгүттэн астыныыны үөскэтиигэ ыччаттары кытта сүбэлэһэн үлэлиибит. Мин онно тренер-коуч быһыытынан сылдьабын.
Ийэ-аҕа мэлдьи оҕо туһугар
– Кыыскыт хаһааҥҥыттан суруйар буолбутун бэлиэтии көрбүккүтүй?
– 13 саастааҕар биирдэ түүн 3 аҥаар чааска уһугуннаран соһуппута.Тэтэрээтин тута сылдьара. Ону арыйа баттаабытым, кыыһым бэйэтэ суруйбут тэттик айымньыта баара. Соһуйуом уонна дьиктиргиэм иһин, оҕом үчүгэй баҕайытык бэйэтин санаатын сааһылаабыт, ис киирбэхтик суруйбут этэ. Онтон ыла кини айар үлэтигэр биһиги, төрөппүттэр, сүрүн болҕомтобутун уурабыт, – диир Дэс.
– Саха сиригэр аан бастаан кэлбит киһи хараҕынан, Дьокуускайбыт туһунан туох диэн санаалаах төннөн эрэҕит?
– Наһаа үчүгэй дьонноох-сэргэлээх эбиккит. Ол биһигини кынаттыыр, үөрдэр. Бириэмэбитигэр ыктарар буоламмыт, онно-манна соччо-бачча сылдьыбатыбыт эрээри, ирбэт тоҥҥо, “Чочур Мырааҥҥа” сылдьан, илэ көрөн сөхтүбүт аҕай. Бу хаалбыт күннэргэ өссө да тугу эмэ көрөр инибит диэн эрэллээхпит. “Тыгын Дархан” гостиницаҕа түспүппүт, саха аһыттан дуоһуйа амсайар бүччүм санаалаахпыт. Бүгүн таба этин, кыһыллыбыт тоҥ балыгы амсайыахтаахпыт. Биһигини олус истиҥник көрсүбүккүт иһин махталбытын биллэрэбит. Кыыспыт этэрин курдук, хас биирдиибит олоҕо бэйэбититтэн тутулуктаах. Барыгытыгар ситиһиини баҕарабыт!
Дьэ ити. Кыырай ыраах дойдуттан кэлэ сылдьар кыысчаан кыра сааһыттан айар үлэҕэ ылсыбыт буолан, дьону кытта бэрт холкутук уопсай тылы булар эдэркээн оҕо холобуругар кэккэ санаа үөскүүр.
Биһиги оҕолорбут ортолоругар, ама, тылга сыһыаннаах, айар үлэҕэ дэгиттэр дьоҕурдаах оҕо суох буоллаҕай, бааллар ээ, бааллар!
Кытаатыҥ, төрөөбүт тылынан холкутук ааҕарга, суруйарга, омук тылынан судургутук кэпсэтэргэ, бэйэ икки ардыгар алтыһарга үөрэниҥ, сайдыҥ!
