Сэтинньи ый бүтэһик күннэригэр Мэҥэ Хаҥалас оскуолаларын 29 үөрэнээччитэ киэн туттар биир дойдулаахтарын, саха норуотуттан бастакынан Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа буолбут Федор Кузьмич Поповка анаммыт экскурсияҕа сырыттылар. Дьокуускай‒Москва‒Гомель куораттарынан дьоруой суолун үөрэттилэр. Айаны Аллараа Бэстээх 1 №-дээх оскуола ОБЖ учуутала Гаян Александрович Харлампьев, 2 №-дээх оскуола устуоруйаҕа учуутала Нарыйа Алексеевна Дьячкова салайдылар.
Мэҥэ Хаҥалас үөрэнээччилэрэ улууска ыытыллар ыччаты патриотическай иитии чэрчитинэн Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Федор Попов сылдьыбыт суолунан экспедицияҕа сырыттылар. Сэтинньи 24 күнүгэр сарсыарда Москваҕа көтөн кэлээт, Кыһыл болуоссакка айаннаатылар. Хаартыскаҕа түһэн, күүлэйдээн баран Белорусскай вокзалга тиийэн киэһээҥи поеһынан Белоруссия Гомель куоратыгар айаннарын туппуттар. 13 чаас айаннаан Гомельскай уобалас Гомель куоратыгар сарсыарда тиийбиттэр. Оҕолору турфирма үлэһитэ Дмитрий Рудов оптуобустаах көрсүбүт. Куорат устун экскурсияҕа сылдьыбыттар.
Манна оҕолор кырдьык да киһи сүрэҕин-быарын таарыйар баай устуоруйалаах, хааннаах кыргыһыы буолбут сирэ буоларын итэҕэйдилэр. Улуу граф Румянцев, Панкевич храмын көрдүлэр, пааркатыгар сырыттылар. Гомеллааҕы байыаннай Албан аат судаарыстыбаннай мусуойугар элбэх бойобуой тиэхиньикэни көрөн оҕолор астыннылар.
Салгыы кыргыһыы буолбут сирдэринэн сырыттылар. Сож өрүс үрдүгэр Аҕа дойду сэриитигэр Гомель куораты фашистартан босхолооһун 75 сылыгар анаммыт сэрии охсуһуутун инсценировкатын (реконструкция боя) көрдүлэр. Сэтинньи 26 күнүгэр Гомель таһыгар Красный Берег дэриэбинэҕэ фашистар гомельчаннар оҕолорун пыткалыыр сирдэрэ баар эбит.
Сэтинньи 27 күнүгэр кэлбит сүрүн сыалларыгар 115 биэрэстэлээх Лоевскай оройуоҥҥа айаннаабыттар. Лоев куоракка «Музей битвы за Днепр» дириэктэр Римма Геннадьевна Стадникова экскурсияҕа сырытыннарда. Дьоруойдар аллеяларыгар Федор Кузьмич Попов аата көмүс буукубаларынан суруллан турарын көрөн олус үөрдүлэр. Федор Кузьмич Поповка аналлаах туспа муннук тэрийбиттэр, ордук кини туһунан кэпсээни биһирээн иһиттилэр. Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа буолбутун туоһулуур докумуон көстүүлээх сиргэ баар. Киниэхэ анаан Саха сириттэн бэлэхтэр бааллар, остуолга ууруллубуттар. Салгыы Бывальки сэлиэнньэтин оскуола-саадын үөрэнээччилэрин кытта көрүстүлэр. Үөрэнээччилэр кэнсиэр туруоран, оскуолаларын туһунан кэпсээн, ыалдьыттары олус үчүгэйдик көрүстүлэр.
Деражичи дэриэбинэҕэ 1756 буойун көмүллэ сытар Бырааттыы көмүүлэригэр, кинилэр ортолоругар 11 Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдара баалларыгар тиийбиттэр. Федор Кузьмич пааматынньыгар веногы сэргэ алаадьы, төрөөбүт алааһын буорун кэһии гынан аҕалбыттарын уурдулар. Аҕыйах биэрэстэлээх Глушец (место форсирования) бөһүөлэгэр Федор Кузьмич Попов дьоруойдуу быһыыны оҥорбут сиригэр тиийэн, пааматынньыкка хаартыскаҕа түстүбүт.
«Биһигини Деражичи уонна Глушец бөһүөлэктэргэ арыаллаан илдьэ сырыттылар. 91 саастаах Деражичи олохтооҕо Афанасий Гаврилович Шкляров уоттаах сэрии кэмигэр 15 саастаах уолчаан, сэрии хонуутугар охтубут биһиги саллааттарбытын харайыынан (кистээһининэн) дьарыктаммыта. Сэрии кэнниттэн Бырааттыы көмүллүүнү итиэннэ Глушец бөһүөлэгэр турар пааматынньыктар оҥоһуллууларыгар улахан кылааттаах. Күн-бүгүҥҥэ диэри көрөр-харайар, ыраастыыр. Онон биһиги киниэхэ махталбыт улахан. Экскурсиябыт түмүгэр Афанасий Гавриловичка улууспут дэлэгээссийэтин аатыттан өйдөбүнньүк бэлэҕин туттардыбыт», — дииллэр оҕолор.
Ааптар: Гаян Харлампьев
This post was published on 06.12.2018 17:17 17:17