Кулун тутар 21 күнүгэр осторонуомуйа үөрэҕин көрүүтүнэн Саас саҕаланар. Араас дойдуларга бэлиэтииллэр: ким эрэ ойуур күнэ, мас олордуутун күнэ, саас күнэ, тыа хаһаайыстыбатын күнэ диэн быһаараллар. Онтон Саха сиригэр уонна Японияҕа күнүс уонна түүн сааскы тэҥнэһиитин быһыытынан билинэллэр бу күнү. Күн Түүнү кытта тэҥнэһэр, о.а. Күн уһуна 12 чаас. Туллук кэлэр, кукаакы уйаланар. Тэҥкэ ойуурга суор уйатын оҥостор, бастакы сымыытын түһэрэр. Бу күнү Саха төрөөбүт күнэ дииллэр эбит.
Бүгүн халлаан Оройо аһыллар, Үрдүк Айыылар Орто Дойдуну өҥөйөн көрөллөр, үчүгэйи эрэ ырыланыҥ, суҥхарымаҥ, санаабычча саҥарсымаҥ.
Бэлиэ күннэр
- Сир Хотугу эҥэлэйигэр (Хотугу полушариеҕа) осторонуомуйа үөрэҕин көрүүтүнэн Саас саҕаланыыта — Күнүс — түүн сааскы тэҥнэһиитэ.
- ЮНЕСКО — Аан дойдуга поэзия күнэ.
- ХНТ — Аан дойдуга ойуур күнэ[1].
- ХНТ — Расанан көрөн туоратыыны-атаҕастааһыны суох гынар иһин охсуһуу күнэ.
- ХНТ — Аан дойдуга Навруз күнэ[2][3]
- Аан дойдуга куукула тыйаатырын күнэ.
- Бельгия, Италия, Лесото, Португалия — Мас олордуутун күнэ.
- Грузия — Пограничник күнэ.
- Ираак — Саас күнэ.
- Малайзия — Теренггану султаан күнэ.
- Намибия — Тутулуга суох буолуу күнэ (1990).
- Польша — Борогуулсук күнэ.
- АХШ — Тыа хаһаайыстыбатын күнэ.
- Тунис — Ыччат күнэ.
- Соҕуруу Африка — Киһи быраабын күнэ.
- Япония — Сааскы күн тэҥнэһиитэ.
Түбэлтэлэр
- 1556 — Оксфордка Томас Кранмер диэн эпиискэби уматан өлөрбүттэр, кини Биибилийэни ааҥыл тылыгар тылбаастаабыта.
- 1901 — идэтийбит өрөбөлүүссүйэньиэр, Тифлискэ сэссийээл-дэмэкэрээттии түмсүү салайааччыта Виктор Курнатовскай 2,5 сылга хаайыллыбыт уонна 4 сылга Илин Сибииргэ көскө ыыттыллыбыт. Хаайыытын болдьоҕо бүтүүтэ 1903 сыллаахха сэтинньи ыйга Дьокуускай куоракка көскө ыытыллыбыт. Манна 1904 сыллаахха 56 сыылынайдар өрө турууларын — «Романовканы» — салайбыт.
- 1918 — Дьокуускай куораттааҕы Сэбиэт талыллыбыт.
- 1961 — Арҕаа Сибииргэ бастакы хара уматык (ньиэп) хачайдаммыт.
- 1990 — Намибия 75 сыл кэнниттэн ЮАР-тан тутулуга суох буолбут.
- 1992 — Татарстааҥҥа референдум буолбут, олохтоохтор үс гыммыт иккилэрэ тутулуга суох дойду ыстаатыһын иһин куоластаабыттар.
- 2013 — Саха Сирин успуордун миниистирин бастакы солбуйааччынан аатырбыт боксуор Георгий Балакшин анаммыт.
Төрөөбүттэр
- 1912 — Георгий Башарин, саха аатырбыт устуоруга, түмэт дьайыксыта (уопсастыбаннай диэйэтэлэ), РСФСР уонна Саха АССР билимнэрин үтүөлээх дьайыксыта(диэйэтэлэ), устуоруйа билимин дуоктара, бэрэпиэссэр.
- 1915 — Бороҕон улууһун Хоротугар Евграф Крылов (1974 өлб.), саха худуоһунньуга, айылҕаны дьүһүйүү маастара.
- 1941 — Мэҥэ Хаҥалас Хаптаҕайыгар Люлия Григорьева, саха бэлиитигэ, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэстээтэлэ (1985-1989).
- 1950 — Амма Бөтүҥэр Николай Ефремов, саха тылын синтэксииһин чинчийэр учуонай, тыл үөрэҕин билимин дуоктара.
- 1957 — Кэбээйи оройуонун Кэбээйи сэлиэнньэтигэр Иван Иннокентьев, нууччалыы суруйар саха суруйааччыта, суруналыыс.
Өлбүттэр
- 1990 — Бороҕон улууһун Суоттутуттан төрүттээх Петр Барашков (1910—1990), — саха тылын дорҕоонун уонна түөлбэ тылын чинчийбит учуонай, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ.
