Ааспыт нэдиэлэҕэ Индигир нэһилиэгин олохтоохторо кыстыкка киириини бэлиэтиир «Идэһэ-2018» дьаарбаҥка тэрийдилэр. Ол иннинэ түөлбэлэринэн күрэхтэһии ыытылынна. Көрүдьүөс түгэннэрдээх интэриэһинэй күрэх мустубут дьону да сэргэхситтэ, атыыһыттарга бэлэмнэнэр бириэмэ да биэрдэ.
Индигирдэр «Идэһэ-2018» дьаарбаҥкаларын күрэҕинэн киэргэттилэр. Хас биирдии түөлбэттэн үстүү киһилээх «ыал», ол эбэтэр хамаанда туруоруллубут. Ол курдук «Аартык» хамаандаҕа Маша Корякина, Уруйдаана Слепцова, Анатолий Сен Дун Шен, «Кэскил» – Афоня Слепцов, Любовь Уваровская-Черова, Юрий Алексеев, «Айхал» – Алик Терешкин, Екатерина Коркина, Николай Буртахов түөлбэлэрин чиэһин көмүскээтилэр.
Маҥнайгы түһүмэххэ «ыал аҕалара» сүөһү атаҕын сүллүлэр, манна «Кэскил» түөлбэттэн Юрий Алексеев ордук үөрүйэҕин көрдөрдө. Иккис түһүмэх – идэһэ этин эрийии. Уһун кытаанах эриһии түмүгүнэн Любовь Уваровская-Черова («Кэскил») маҥнайгынан этин эрийэн бу дьоро киэһэ «дьиэлээхтэрин минньигэс, тотоойу кэтилиэтинэн күндүлүүр» буолла.
Онтон салгыы оҕолор күрэхтэрэ – күһүҥҥү «муус аннынан балыктааһын». Манна Күөх Боллох Алик Терешкины («Айхал») ордук хатаҕалаата. Ынаҕы баайарга туттуллар быаны өрүүгэ Афоня Слепцов хайаларыттан да ордук буолла. Ынаҕы ыаһын түһүмэҕэр Любовь Уваровская-Черова «ынаҕын синньин» бэркэ таба тутан ыата. Көрдөөх-көхтөөх күрэх түмүгүнэн «Айхал» түөлбэ үһүс миэстэ, «Аартык» иккис, «Кэскил» бастакы миэстэҕэ тигистилэр.
Ол кэннэ дьэ күүтүүлээх-кэтэһиилээх ас-үөл дьаарбаҥката саҕаланна. Кулууп дьиэтин киэҥ уораҕайыгар сааланы биир гына остуол хотойорунан ас арааһа тардыллыбыт. Кэтэх хаһаайыстыбаны тутар далбар хотуттар, асчыт хаһаайкалар бэйэлэрин оҕуруоттарын быйаҥын, быйылгы идэһэлэрин ордугун атыыга туруордулар. Күрэх буолан сорох кыттааччылар бүлүүдэлэрин сиэдэрэйдик киэргэппиттэр. Саха санаабыта барыта баар: эт диэтэххэ эт, үрүҥ ас эгэлгэтэ, барыанньа арааһа, оҕуруот аһыттан кэнсиэрбэлэммит ас, оҕо аймах сөбүлээн сиир бурдук аһа, хаан, халадьыас, бэл эриэхэҕэ тиийэ.
А. И. Васильева быйылгы идэһэттэн быарын, буотараҕын, суораты атыыга аҕалбыт, В.И. Местникова бэрэскитин, алаадьытын, рогаликтарын, бэчиэнньэлэрин, булочкаларын оҕолоох дьон кэһии гынан ыллылар. Туһа киһитэ Марат Черов ийэтэ астаабыт туортарын атыыга туруоран дьиэ кэргэн бюджетын хаҥатар. Маннык тэрээһиннэргэ сыллата кыттар М.А. Шкулева бу да сырыыга атыыта элбэх, ол курдук ис үөрэтэ, хаан, халадьыас, ынах этэ, үрүҥ астара – сүөгэйэ, суората, бэйэтэ охсубут арыыта, кымыһа, үүтэ, бэрэскитэ дэлэй. Л.А. Никонова мааны сандалытыгар ас аҕыс көрүҥүн туруорда. А.А. Слепцова бурдук аһын арааһын астаан аҕалбыта хамаҕатык бэйэтин атыылаһааччыларын булла. Л.В. Иванова оҕо аймах сөбүлээн сиир панкейк, сосиски в тесте, муравейник астарын үөрүүнү кытта атыыластылар. Е.М. Слепцова кыһыны этэҥҥэ туоруурга аналлаах истээх үтүлүк, оҕо унтуутун атыыга туруорда. М.И. Атласова остуолун тулатыгар ордук элбэх киһи тоҕуоруһа мустан тоҥ күөрчэх, сүөгэй, суорат, хайах, үүт, кефир атыыластылар.
Д.Г. Черова баай-талым астаах остуолу тардыбыт – ис үөрэтэ, чохочу, сэттэ көрүҥ эттэн шашлык, үүт астартан бэйэтэ оҥорбут ынаҕын арыыта, суората, сүөгэйэ, ону таһынан иэдьэгэй оҥорон аҕалбыт, бэйэтин национальнай аһын – судурааны, оҕуруотун быйаҥыттан сэттэ көрүҥ салааты, лечо, сир быйаҥыттан – үс көрүҥ отонтон битэмииннээх муорус, Буор Сыһыыга үүнэр киис тиҥилэҕэ, моонньоҕон, сугун, кэһии черника барыанньаларын, бөдөҥ бэйэлээх Алдан эриэхэтин уонна ыстаадаттан эриэккэс кэһии маннааҕы эриэхэни аҕалбыта дьон-сэргэ сэҥээриитин ылла. Манна үүнэр эриэхэ даҕаны син астаах буолар эбит.
Дария Гаврильевна:
– Быйыл икки сүөһүнү идэһэҕэ тутуннубут. Биири – атыыга. Дьон эккэ наадыйаллар, ордук кырдьаҕас өттө. Бу дьаарбаҥкаҕа сэттэ көрүҥ эттэн шашлык оҥордубут – ынах, сылгы, чубуку, Өктөм сибиинньэтин этэ, Алдан туртаһын этиттэн, таба уонна тыатааҕы этиттэн, – диэн кэпсиир.
Дьаарбаҥка түмүгүнэн бастыҥнар ааттаннылар: үүт аска – М.И. Атласова, эт аска – М.А. Шкулева, балыкка – Е.М. Самсонова, бурдук аһыгар – В.И. Местникова, «Эгэлгэ сандалы» – Л.А. Никонова. «Идэһэ-2018» күрэх муҥутуур кыайыылааҕынан Дария Гаврильевна Черова буолла. Кыттааччылар бары Добун суругунан бэлиэтэннилэр уонна дьиэҕэ-уокка наадалаах бэлэхтэри туттулар.
Бу дьаарбаҥка чахчы да ынаҕы-сылгыны иитэр киһи остуола толору астаах буолар диэн өйдөбүлү итэҕэтиилээхтик көрдөрдө. Тыа дьоно үлэлээн-хамсаан эт илиилэринэн оҥорон таһаарбыт сибиэһэй иҥэмтиэлээх астарын дэлэччи тардан кэбиспиттэрэ, биир дойдулаахтарын идэһэлэриттэн, оҕуруоттарын быйаҥыттан амсаталлара хайҕаллаах.
Биир дойдулаахтарым аны ахсынньы 1 күнүгэр Хонууга Тыа хаһаайыстыбатын күннэрин чэрчитинэн ыытыллар ас-үөл дьаарбаҥкатыгар көхтөөхтүк, түмсүүлээхтик кыттыахтара диэн эрэнэбин.
Ааптар: Валентина СТАРОСТИНА
