28 Кулун тутар 28.03
  • -13°
  • $ 92,59
  • 100,27

Ил Дархан нэдиэлэтэ. Айсен Николаев үлэтин сүрүн түгэннэриттэн

09:06, 17 ноября 2020
Текст:
Читайте нас на
Яндекс Новости
ЯДВ

Өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Сергеевич Николаев ааспыт нэдиэлэҕэ үлэтин сүрүн түгэннэриттэн эһиэхэ билиһиннэриэм.


Сэтинньи 9 күнүгэр Айсен Николаев суһал ыстаап мунньаҕын ыытта. Кини сүрүн болҕомтону эминэн хааччылыы боппуруоһугар уурда. «Билигин «эмп суох» диэн үҥсүү аҕыйаабытын үрдүнэн, сыаната үрдүгүн, биирдиилээн сэлиэнньэ иһигэр араастаһарын туһунан этиилэр киирэллэр. Быһыы-майгы уустугун туһанан, урбаанньыттар сыананы сиэрэ суох үрдэтэллэрэ сыыһа, онон дьаһал ылынар наада», — диэн Айсен Николаев бэлиэтээтэ.  Эмп сыанатын ыараппыттарын туһунан үҥсүү киирбит нэһилиэнньэлээх пуннарыгар баар аптекалары бэрэбиэркэлииргэ сорудахтаата.

Улуустарга коронавируһунан ыалдьыбыт дьон, ол иһигэр ыарахан туруктаах киһи ахсаана эбиллэр. Манан сибээстээн Айсен Сергеевич эмтиир ньымалары уларытары, телемэдиссиинэ сүбэтин туһанары, миэстэтигэр хааччахтыыр дьаһаллары күүһүрдэри ыйда.

Сэтинньи 10 күнүгэр өрөспүүбүлүкэ баһылыга Ил Түмэн  уочараттаах XXI пленарнай мунньаҕар Ил Дархан СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлигэр Андрей Тарасенко, бэрэссэдээтэли бастакы солбуйааччыга Кирилл Бычков, вице-премьердэр дуоһунастарыгар Сергей Местников, Михаил Никифоров уонна Баай-дуол, сир сыһыаннаһыыларыгар миниистиригэр Павел Иванов, Конституционнай суут судьуйатыгар Алексей Ефимов кандидатураларын киллэрдэ.

Айсен Николаев көрүллэр кандидатуралар салайар үлэҕэ уопуттаахтарын, эбээһинэстэрин толорор кэмнэригэр бэйэлэрин хамаандаҕа  үлэлииллэрин итэҕэтиилээхтик көрдөрбүттэрин, туруоруллубут соругу ситиһэллэрин ыйда. Кистэлэҥ куоластааһын түмүгүнэн парламент киирбит кандидатуралары өйөөтө.

Ил Дархан норуот дьокутааттарыгар сөбүлэҥнэрин биэрбиттэрин иһин махтанна. Пленарнай мунньах кэнниттэн Ил Дархан премьери уонна кини солбуйааччыларын аныыр туһунан ыйаахтары таһаарда.

XXI пленарнай мунньахха Ил Дархан көҕүлээһининэн нолуок политикатын сүрүннүүр өрөспүүбүлүкэ сокуонугар уларыйыылар киирдилэр. Тырааныспар нолуогун төлүүргэ элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ чэпчэтии уонна саҥа саҕалыыр урбаанньыттарга икки сыллаах нолуок каникула көрүлүннэ. Үс уонна онтон элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэр (биир төрөппүккэ) тырааныспар нолуогуттан босхолонуохтара. Маннык чэпчэтиинэн 6200 дьиэ кэргэн туһаныа.

Гаас уматыктаах массыыналаах биирдиилээн дьон, урбаанньыттар уонна тэрилтэлэр тырааныспар нолуогар 50 бырыһыаннаах чэпчэтиинэн туһаныахтара.  Гаас сапыраапкатыгар сыһыаннаах  саҥа эбийиэктэри тутар тэрилтэлэр баай-дуол нолуогуттан босхолонуохтара.

Арктика түөлбэтигэр үлэлиэхтээх, үлэлиир тэрилтэлэр барыстарыгар нолуокка чэпчэтии көрүллүө. Бастакы биэс сылга нуул ыстаапка, кэлэр биэс сылга 10 бырыһыан буолуоҕа.

Бу күн Айсен Николаев улуустар, куорат уокуруктарын баһылыктарын кытта мунньахтаата. Коронавирус дьаҥын утары охсуһууга саҥа соруктары туруорда. Ил Дархан улуус баһылыктара кылаабынай  быраастары кытта өрүү сибээстэһэ олороллоругар уонна  аптекаларга эмп сыанатын хонтуруоллуулларыгар дьаһайда.

Ааспыт нэдиэлэҕэ Ил Дархан Москваҕа үлэлээтэ. Кини «Аныгы үйэ саҥа тосхоллоро» форумҥа кытынна. Форум сыала – көҕүлүүр кыахтаах дьон холбоһугун тэрийэн, экономиканы  уонна социальнай эйгэни саҥалыы уларытарга, аныгы быһыыга-майгыга аан дойду экономиката бигэ туруктанарын туһугар Россия уонна аан дойду технологическай сайдыытын түстүүргэ саҥа тосхоллору тобулуу буолар.

Сэтинньи 11 күнүгэр Айсен Николаев «Сайдыыга итэҕэл: үйэ ыҥырыыта» секцияҕа кытынна. Дойдуга социальнай туруктаах буолуу уонна экономика сайдыытыгар уопсастыбаҕа итэҕэли ылыы улахан оруоллааҕын ырытыстылар.

Сэтинньи 12 күнүгэр регион баһылыга «Холбоһуктаах куораттар уонна олохтоох былаас» аан дойдутааҕы тэрилтэ Евразиятааҕы салаатын Сэбиэтин мунньаҕар кытынна. Ил Дархан быйыл бэс ыйыгар Дьокуускайга Евразия аан дойдутааҕы нэһилиэстибэтин куораттарын Х конференцията буолуохтааҕын пандемия мэһэйдээбитин санатта. «Биһиги 2021 сыл бэс ыйыгар Дьокуускайга олохтоох былаастар Кэнгириэсстэрин ыытарга этиилээхпит. Тэрээһиҥҥэ Евразия норуоттарын материальнайа суох нэһилиэстибэлэрин харыстааһыны, сайыннарыыны дьүүллэһиэхпит», – диэтэ. Итиэннэ Кэнгириэс кэмигэр Евразиятааҕы Сэбиэт уочараттаах мунньаҕын ыытары эттэ.

Сэтинньи 12 күнүгэр Ил Дархан СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччытын эбээһинэһин толорооччунан Дмитрий Бердниковы анаата.  Кини чуолаан Өлүөнэ муостатын тутуутун тэрийэн ыытар боппуруостарынан дьарыктаныа, федеральнай, регионнааҕы уонна муниципальнай былаас уорганнарын кытта үлэни сүрүннүө. Дмитрий Бердников идэтинэн инженер-тутааччы уонна юрист. Бу иннинэ Иркутскай куорат мэринэн, Иркутскай уобалас губернаторын бастакы солбуйааччытынан үлэлээбит.

Ил Дархан Айсен Николаев сэтинньи 12 күнүгэр «Аныгы үйэ саҥа тосхоллоро» форум эрэгийиэннээҕи түһүмэҕин түмүктэрин таһаарыыга кытынна. Форум биир сүрүн секциятыгар регион баһылыктара уопсастыбаннай холбоһуктартан, гражданнартан киирбит этиилэри ырыттылар.

Саха сирэ этиилэри хомуйууга күүскэ үлэлэспит, 85 регионтан 24-с көрдөрүүлэнэн, 120 сайаапканы киллэрбит. Айсен Николаев «Харысхал» аһымал фондатын «Цветик-Семицветик» бырайыагын, «Киинэ платформата. Тыа сиригэр киинэни көрдөрүү» бырайыагы билиһиннэрдэ.

Москватааҕы форум кэмигэр сэтинньи 12 күнүгэр Губернатордар кулууптарын дискуссиятыгар регионнарга технологическай сайдыы, чуолаан инновационнай сайдыы кластердарын тэрийии боппуруоһа көрүлүннэ.  Айсен Николаев орто анал үөрэх студеннарыгар ВорлдСкиллс (WorldSkills) стандартыгар сөп түбэһэр Супер-кампус тутуутун билиһиннэрдэ. Саҥа идэлэргэ туһаайыыга үөрэх уонна улахан бизнес алтыһыыта барыа.  Бырайыак биэс сыл устата олоххо киириэ.

Айсен Николаев форум чэрчитинэн креативнай индустрия сессиятыгар Саха сирин уопутун кэпсээтэ. Россияҕа бастакынан Саха сирэ 2025 сылга диэри креативнай экономиканы сайыннарыы Концепциятын ылыммыта. «Үлэ квартала»  бырайыак чэрчитинэн Уһук Илиҥҥэ бастакынан креативнай кластер 2021 сылга тэриллиэ. Урукку мясокомбинат 13,3 тыһ. кв.м. иэннээх дьиэтигэр ИТ-резиденнэригэр комплекс оҥоһуллуо.

«Биһиэхэ номнуо балайда уопут мунньулунна. Бастаан утаа ИТ-паарканы оҥорорбутугар үгүстэр күлбүттэрэ, 10 тыһ. кв. м. дьиэни толоруоххут суоҕа диэбиттэрэ. Бүгүҥҥү күн көрдөрөрүнэн төттөрүтүн онно миэстэ тиийбэт буолла. ИТ-өҥөнү оҥорууга Уһук Илиҥҥэ биһиги региоммут экспорт 85% ылар. Дьокуускайга ИТ-пааркаҕа 100-тэн тахса резидент баар, 50-тэн тахса чааһынай ИТ-оскуола арылынна. Экономикабыт креативнай секторыгар 2,5 тыһ. предприниматель, тэрилтэ уонна 13 тыһ. киһи үлэлэһэр», – диэн Ил Дархан билиһиннэрдэ.

Сэтинньи 13 күнүгэр Айсен Николаев Сиртэн хостонор баай Федеральнай агентствотын салайааччыта Евгений Киселеву кытта көрүстэ.  Көрсүһүүгэ өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар федеральнай бюджет суотугар геологическай чинчийии үлэлэрин сайыннарыыны кэпсэттилэр.

Россия сэлии муоһун 80% саппааһа Саха сиригэр хараллан сытар. Билиҥҥитэ Россия сокуонунан сэлии муоһун хомуйуу, батарыы сокуонунан бэрээдэктэнэ илик. Онон бу эйгэҕэ сокуон тиһигэ дьэҥкэ буоларын ситиһэр сорук турар. Госдумаҕа  Саха сирин салалтата «Сир аннынааҕы баай туһунан» федеральнай сокуоҥҥа сэлии муоһун хомуйарга туһаныллар сири олохтоох суолталаах сир баайдаах учаастактарынан билинэри туруорсар.

Cэтинньи 14 күнүгэр Ил Дархан ыйааҕынан коронавируснай инфекция тарҕамматын туһугар ылыллар дьаһалларга уларытыылар, эбиилэр киирдилэр. Эбии үөрэхтээһин уонна спортивнай бэлэмнээһин бырагыраамаларын үлэлэрэ күнүскү уонна күнүскү-кэтэхтэн көрүҥнэринэн сөргүтүллэр. Манна тэйиччиттэн үөрэтэр технологиялар киириэхтэрин сөп, санитарнай ирдэбиллэр булгуччу тутуһуллуохтаахтар.

Тэрилтэҕэ үлэһиттэр кыраадыстарын кээмэйдиэхтээхтэр, кыраадыһа үрдээбит эбэтэр тумуулаабыт сибикилээх буоллаҕына, үлэлэтиэ суохтаахтар. Ыалдьыбыт киһилиин хантаактаспыт дьон туһунан Роспотребнадзор управлениетыгар суһаллык биллэриэхтээхтэр. Ыалдьыбыт киһи сылдьыбыт хосторугар дезинфекцияны ыытыахтаахтар. Уопсастыбаннай тырааныспарга хас биирдии рейс кэнниттэн оптуобуһу дезинфекциялыахтаахтар.

Улуустар, куорат уокуруктарын баһылыктара коронавирустан өлбүт дьону көмүүгэ бары санитарнай-эпидемиологическай ирдэбиллэр тутуһуллууларын хааччыйыахтаахтар. Уһуҥҥу сынньалаҥ кэмигэр оҕолор айаннылларын хонтуруоллуохтаахтар.

Ас-үөл тэрилтэлэрэ 15-тэн элбэх киһиэхэ банкеттары, бырааһынньыктары ыыталлара көҥүллэммэт. Дискотекалар атын да аралдьытар тэрээһиннэр бобуллаллар. Уопсастыбаннай түмсүүлэр элбэх киһилээх тэрээһиннэри ыыталлара тохтуур.

Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале и WhatsApp-группе ЯСИА
Тутаах тыллар