«Мин кыра эрдэхпиттэн эмп үлэһитэ буолар баҕа санаалааҕым. Ол ырам туолан, «Суһал көмө» сулууспатыгар үлэлээбитим үһүс сыла. Үлэбин олус сөбүлүүбүн, дьон кыһалҕалаах кэмигэр түргэнник тиийэн көмөлөһө охсортон ордук туох баарын билбэппин,» — диир Үөһээ Бүлүү доруобуйа харыстабылыгар үлэлиир суоппардар күрэхтэрин кыайыылааҕа, «Суһал көмө» сулууспатын суоппара Ньургун Герасимов. «Үөһээ Бүлүү» хаһыат кэрэспэдьиэнэ күрэхтэһииттэн репортаһын ыытар.
Ахсынньы ыйга Үөһээ Бүлүүгэ улуус киин балыыһатын суоппардарын күрэҕэ олус үчүгэйдик ааста. Күрэхтэһии улууска балыыһа төрүттэммитэ 100 сылыгар ананна. Кииннэммит балыыһа учаастактарыттан, «суһал көмө» сулууспатыттан барыта сэттэ суоппар күөн көрүстэ:
- Александр Оконосов — Туобуйа учаастактааҕы балыыһата,
- Афанасий Федоров — Далыр учаастактааҕы балыыһата,
- Ньургун Герасимов — Үөһээ Бүлүүтээҕи «Суһал көмө»,
- Петр Павлов — Үөһээ Бүлүүтээҕи «Суһал көмө»,
- Василий Федоров — Үөһээ Бүлүүтээҕи «Суһал көмө»,
- Маркел Федоров — Дүллүкү учаастактааҕы балыыһата,
- Петр Иванов — Өргүөт учаастактааҕы балыыһаты.
Күрэх олус ыйааһыннааҕын туоһулаан, дьүүллүүр сүбэ састаабыгар улуустааҕы техникумтан Иван Николаевич Николаев, Суолга-иискэ куттал суох буолуутун инспекциятын үлэһиттэрэ, полиция лейтенана С. Г. Онуфриев, полицияҕа стажировканы ааһа сылдьар С.С. Артемьев, киин балыыһа инженернэй-техническэй сулууспатын салайааччыта А.П. Митин бааллар. Дьүүллүүр сүбэ бэрэсэдээтэлинэн кииннэммит балыыһа идэлээх сойуустарын кэмитиэтин салайааччыта Ньургуйаана Санникова ананан үлэлээтэ.
Уолаттар олох эрдэттэн бэлэмнэнэн, кыайардыы турунан кэлбиттэрэ көстөр этэ. Соҕотох бэйэлэрэ эрэ буолбакка ыалдьааччылара кытта кэлсэн, эрбии тииһин курдук киирсии манна буолла. Сарсыарда өттүгэр күрэх бастакы түһүмэҕэ Үөһээ Бүлүүтээҕи техникум баазатыгар ааста. Компьютерга суол быраабылатын тургутугун болдьоммут бириэмэ иһигэр толорорго холоннулар. Иккис көрүҥҥэ техникум автодромугар уолаттар мэһэйдэрдээх суолунан айаҥҥа бэйэлэрин сатабылларын көрдөрдүлэр. Бу кэннэ мастарыскыайга киирэн көлүөһэ уларытыытыгар түргэн-тарҕан туттууларын, бастакы суһал көмөнү оҥорорго билиилэрин холоннулар.
Күрэх кэтэһилээх иккис түһүмэҕэ балыыһа конференц-саалатыгар ыытылынна. Бастатан туран дьиэҕэ-уокка, дьиэ кэргэҥҥэ аҕа баһылык оруолугар хайдахтарын, дьоҕурдарын көрдөрдүлэр.
Эриһиилээх күрэх түмүгүнэн кыайыылааҕынан Ньургун Степанович Герасимов ааттанна.
Валерий Михайлович КАН, балыыһа механига:
— Маннык күрэхтэри ыытар, суоппар үлэтин хаачыстыбатын үрдэтэргэ төһүү күүһүнэн буолара саарбаҕа суох. Бары даҕаны, саастаах-эдэр диэн араарбакка, бэйэлэрин идэлэрин чахчы баһылаабыт, бэйэлэрин кыахтарын чахчы билиммит дьон бу күрэххэ кытта сылдьаллар. Уопсайынан, балыыһа үлэтигэр суоппар хамсатар күүс буоларын билиниэххэ наада. Кини массыынатын туругун биэс тарбаҕын курдук билэр, чөл олохтоох, тобуллаҕас толкуйдаах буоллаҕына, үлэ улахан аҥара оҥоһуллубутунан ааҕыахха сөп. Холобура, Дүллүкү учаастактааҕы балыыһатын эдэр суоппара Маркел Федоров олох мөлтөх туруктаах массыынаны туппута уонна билигин онтун киһи билбэт гына оҥостон сүүрдэ сылдьар. Улуус кырыы сытар Туобуйа нэһилиэгиттэн саамай аҕа саастаах кэлиэгэбит идэтигэр чахчы бэриниилээҕин, уһун кэм устата ханна да барбака кэлбэккэ үлэлээбитэ атытарга эмиэ биир чаҕылхай холобур буолар.
Петр Александрович Павлов, Суһал көмө сулууспатыгар алта сыл ыстаастаах суоппара, Кэнтик нэһилиэгин олохтооҕо:
— Дьон ыксаабыт кэмигэр суһаллык тиийэн бастакы көмөнү оҥорууга суоппар оруола олус улахан. Ити түгэҥҥэ барытын умнан туран тиийиэхтээх сыалгар бэйэҕинэн бүтүннүү бэринэн үлэлиириҥ, бэйэтэ эмиэ үтүө дьыала дии саныыбын. Бэйэм түөрт оҕолоохпун, кинилэр үтүө дьон буола улааталларыгар үчүгэй холобур дии саныыбын. Кэнтигим улаатар, үүнэр-сайдар, олорорго-үлэлииргэ усулуобуйа барыта баар.
Василий Афанасьевич Федоров, Суһал көмө сулууспатын суоппара:
— Биһиги үлэбит сүрүн хаачыстыбатыгар сүрэхтээх, тулуурдаах, чөл олохтоох буолуу ирдэнэр, чугас дьоммор, чуолаан таптыыр кэргэммэр олус махталлаахпын, дьиэҕэ көстөр-көстүбэт үлэлээх аҕаларын өйөөн-өйдөөн, сөбүлүүр идэбинэн үлэлиирбинэн.
Александр Семенович Оконосов, улуус саамай кытыы сытар Туобуйа учаастактааҕы балыыһатын суоппара,
— 1994 сылтан балыыһаҕа үлэлиибин. 2017 сыллаахха балыыһабытыгар анал бырагырааманан тиксибит саҥа реанимобильнай «суһал көмө» массыынатын сүүрдэбин. Ыраах сиргэ, абыраллаах тэрил диэн хайгыы сылдьабын.
Афанасий Владимирович Федоров, Далыр учаастактааҕы балыыһаҕа 14 сыл үлэлээбит ыстаастаах суоппар:
— Кэргэним Саргылана Семеновна Федорова 27 сыл устата биэлсэрдээбитэ, кинини батыһан эмп эйгэтигэр кэлбитим диэтэхпинэ алҕаһаабаппын. Биһиги дьиэ кэргэн балыыһа «олоҕунан» олоробут.
Петр Афанасьевич Иванов, Өргүөт учаастактааҕы балыыһатыгар үһүс сылын үлэлиир:
— Уруулу эрийии олохпор талан ылбыт сөбүлүүр идэм буолар. Бу иннигэр улахан массыынаҕа үлэлээбитим. Онон киһи олоххо таба тайанан, сөбүлүүр үлэлэнэн олороро — дьол дии саныыбын. Бэйэм уон оҕолоохпун, кинилэр эмиэ таба суолу тайаналларыгар олуһун баҕарабын.
Семен Алексеевич Григорьев, ыалдьааччы:
— Балыыһа ис-тас үлэтигэр солбуоһуҥҥа үлэлээччибин. Онон бу уолаттар үлэлэрин-хамнастарын барытын билэ-көрө сылдьабын. Ньургуммар «ыалдьа» сылдьабын.
Капиталина Николаевна Өргүөт балыыһатыгар завхоз-поварынан үлэлээбитэ 18 сыл буолла.
— Бэйэбит суоппарбытыгар Петр Афанасьевичка тэринэн кэлэн «ыалдьа» сылдьабыт.
Үөһээ Бүлүүтээҕи кииннэммит балыыһа кылаабынай бырааһа С.С. Сибирякова эҕэрдэ тылын кэнниттэн тэрээһин биир кэрэ бэлиэ түгэнинэн урут үлэлии сылдьыбыт суоппардары ыҥыран махтал суруктары туттартаата. Балыыһа ис-тас үлэтин кыайа тутар үлэһиттэр да умнууга хаалбатылар, бочуот кыраамататын сэргэ харчынан бириэмийэлэннилэр.
Ааптар: Ирина АБРАХОВА
