Эмиэ приватизация
Официальнай төрүөтэ — Правительство киниэхэ биэрбит сорудаҕын толорбото диэн. Росимущество 2015 сылга 204 хампаанньаҕа баар судаарыстыбаннай бакыатын атыылыахтааҕыттан, төттөрүтүн, 40-ну акукицону туормастаппыт. Бүтэһик, айдааннаах тохтотуу ахсынньы 30 күнүгэр – “АЛРОСА”-ны кытта сибээстээх. «Алмазный мир» (сүрүн акционер – “АЛРОСА”) диэн АО акциятын 52%-нын атыылааһын тохтотуллубута.
Премьер-министр Дмитрий Медведев былырыын баччаларга номнуо быыгабар биэрбит эбит. Ууратарга официальнай дьаһала билигин тахса илик. РФ Экономическай сайдыыга министерствотыгар эмиэ ханнык да бирикээс суох.
Тугу, туохха?
Дергунова атыылыахтаах акционернай тэрилтэлэрэ регионнарга бааллар (Холобур, “АЛРОСА” – Саха сиригэр). Үксэ федеральнай уонна региональнай былаас кыттыгас бас билиилэрэ. Промышленность, телекоммуникация, үүт-ас, таҥас-сап эйгэтин тэрилтэлэринэр бас билэр хонтуруоллуур бакыаттарын (акция 51%-на) регионнар, биллэн турар, биэриэхтэрин олох баҕарбаттар. Регион бюджетигэр (пенсия, стипендия о.д.а.) сүрүн үбү киллэрээччилэр буоллахтара.
Ырыынак сокуонун быһыытынан, бу балаһыанньаҕа икки утарылаһар өрүт үөскээтэ. Баррикада биир өттүгэр — активы атыылыан баҕарбат регионнааҕы былаас уонна профильнай министерстволар бааллар. Баррикада нөҥүө өттүгэр — улахан бизнес халыҥ кумааһынньыктаах дьээдьэлэрэ. Былаас араас таһымыгар дьайар кыахтаах олигархтар.
Дергунова айыыта-харата
Ольга Дергунова бэйэтин кэмигэр Ил Дархан Егор Борисовы өйөөбүтэ. Дьокуускайга кэлэ сылдьыбыт да түгэннээҕэ. Өйдүүгүт, били, “АЛРОСА”-ны атыылаһа сатаан өрөпөөннөммүттэрин? Өрөспүүбүлүкэ бюджетигэр элбэх миллиард үбү киллэрэр хампаанньа, оччолорго бизнес дэгиэ тыҥыраҕыттан куоппута. Үөһэ-аллараа таһымҥа киирсии бөҕө буолбута. Дергунова “айыыта-харата” диэн, регионнары өйөөбүтэ.
Элбэх эксперт этиммитинэн, Дергунова “күнэ хараарыытын” — Атыылаабат бөлөх Атыылыыр бөлөххө политическай хотторуутун быһыытынан сыаналыахха сөп.
Аныгыс ыйга
Онон, олунньу 1 күнүттэн улахан ыйытыы үөскүөҕэ: Борисовы өйөөбүт Дергунова уурайдаҕына, сахалар хайдах буолабыт? Кинини солбуйа кэлбит киһи “АЛРОСА-ҕа” судаарыстыба бас билэр акцияларын бакыатын атыылыыр боппуруоһу хаттаан көтөҕүө суоҕа диэн эрэниэххэ сөп дуо?
Атыылаабат буолуу быһаарыыта төһөлөөх эрэйинэн кэлбитин ааҕан сиппэккин. Барыта кэтэҕинэн Москваҕа номнуо быһаарыллыбытын кэннэ, Егор Борисов сүүрэн-көтөн хаалларбыта эбээт. Кремль быһаччы орооһуутунан эрэ сатаммыта.
“Барбыт” активтар
РФ Правительствотын бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Медведев 2016 сылы “улахан приватизация” сылынан биллэрэн турар. Дьыалабыай эргимтэҕэ аптарытыаттаах “TВЦ” канал эппитинэн, суруйарынан, Подмосковьетааҕы «НПК «Суперметалл» АО, “Мурманскайдааҕы балык порда” АО, “Саратовтааҕы полиграфкомбинат”, “Верещагин аатынан үүт собуота» АО (аттыылыыр маарката «Вологодское масло»), «Свердловскавтодор» АО регионнар былаастара утарыласпыттарын үрдүнэн, профильнай инвестордарга атыыланнылар. Уочаракка быйыл аарыма «Роснефть» АО, «Совкомфлот» АО, “ВТБ” АО тураллар.
Хайыахпытый, улахан бизнес, улахан харчы. Били, абааһы ганстер Аль Капоне эппитин санаан кэлэҕин, “хом санаа суох, бу — бизнес”.
Эксперт санаата
Алексей Куприянов, үп эйгэтин аналитига:
— “АЛРОСА” — алмаас монополиһа. Ол аата эбээһинэһэ олус элбэх. Приватизация диэн – интэриэстээх эйгэни үллэстии. Россияҕа алмаас ырыынага кыра. Аан дойдуга алмаас ырыынагар 60 млрд доллар эргийэр эбит буоллаҕына, “АЛРОСА” сылга биирдэ таһааран атыылыыр алмааһа 2-4 млрд сыаналаах. Өлүүтэ кыра курдук эрээри, дьайыыта улахан. Аатырбыт “ДеБирс” тэрилтэ 2008 с. моҥкуруут баран (үп кризиһигэр), бүгүн аан дойдуга “АЛРОСА” монополист буолла. Алмааһы сүрүн атыылааччы.
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ бас билэр бакыатын атыылыыр интэриэһэ төрүт суох дии саныыбын. Күһэйэ сатыахтара. Алмаас лоббита Россияҕа хайа да салаатааҕар (оннооҕор нефть-гаас) саамай күүстээх. Онон, Ольга Дергунова уурайар түгэнигэр, ол — судаарыстыбаннай интэриэһи көмүскээччилэр хотторуулара буолуоҕа. РФ Правительствотын олигархтар араас экономическай ырычаахтарга түбэһиннэрэн күһэйэллэр.
Манна даҕатан
Тэрилтэлэри тоҕо атыылыыбытый?
Приватизация тула 1990-с сыллартан саҕалаан араас кэпсэтии барар. Үксэ омсолоох. Гайдар, Чубайс диэн экономистар араспаанньаларын кытта сибээстээх процесс. “Судаарыстыба бизнеһинэн дьарыктаныа суохтаах” диэн ким айбыта биллибэт быраабылатынан. Судаарыстыба баайын атыылааһыны утарааччылар да, өйөөччүлэр да элбэхтэр. Ол эрэн, бүгүн тэлгэһэҕэ кризис ыга анньан турарынан сорох баайы (стратегическайтан уратыны – П.Б.) атыылыыры РФ Правительствота наадалааҕынан ааҕар. “Социальнай эбээһинэһин толорорго харчы наада” дииллэр уонна экономиканы “саҥа усулуобуйаҕа сөп түбэһиннэрэр” сорук турар.
Сэрэйиллэрин да курдук, атыыланар тэрилтэлэр бары үп-харчы, баайга-дуолга сыһыаннаах буолан интэриэстээх өрүттэр атааннаһыылара, баай бизнесменнэр аалыҥнаһыылара манна тахса турар. Лоббистар, “сүбэһиттэр” наһаа элбэхтэр…
