Алтынньы ыйын 11 күнүгэр Чурапчы улууһун дьаһалтатын мунньахтыыр саалатыгар, РСФСР архитектордарын Сойууһун чилиэнэ, СӨ үтүөлээх архитектора, Саха сиригэр архитектура уонна куораттар тутуллууларыгар сүҥкэн кылааты киллэрсибит Иван Семенович Лукин үлэтин сырдатар быыстапка тэрилиннэ.
Чурапчыттан төрүттээх аатырбыт архитектор Иван Лукин персональнай быыстапката дьон болҕомтотун тарта. Иван Семенович билигин даҕаны үлэ үөһүгэр сылдьар. Кини “Эркин” ХЭТ архитектурнай былаанныыр бюро дириэктэрэ. Төрөппүт уола Роман Иванович Лукин аҕатын туйаҕын хатаран эмиэ архитектор идэлээх, “Якутпромпроект” тэрилтэ кылаабынай исписэлииһинэн үлэлиир.
Иван Семеновиһы Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ А.А. Захаров, Арассыыйа уонна СӨ бочуоттаах тутааччыта, муниципальнай сулууспа туйгуна А.М. Кириллин, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайына, улууска кылаабынай архитекторынан өр сылларга үлэлээбит П.М. Габышев, ”Биир кэлим сакаас сулууспата” тэрилтэ салайааччыта А.А. Степанов, Н.Н. Хоютанов, Хадаар нэһилиэгин баһылыга И.Г. Васильев, Хайахсыт нэһилиэгиттэн М.А. Герасимова, Хоту көһөрүллүү кыттыылааҕа, үлэ, тыыл бэтэрээнэ, Саха АССР үтүөлээх учуутала Е.С. Лукина, И.С. Лукин эҕэрдэлээтилэр.
Улуус дьокутааттарын Сэбиэтин быһаарыытынан Чурапчы улууһугар үгүс кылаатын иһин Иван Семеновичка “За вклад в развитие Чурапчинского улуса” 3-с степеннээх бэлиэни Афанасий Афанасьевич туттарда.
И.С. Лукин 1937 сыллаахха Чурапчы оройуонун Хадаар нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Аҕа дойду сэриитин кэмигэр ийэтиниин Хоту көһөрүллүүгэ барарга күһэллибиттэрэ. Төннөн кэлэн, Хайахсыт сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэн, орто оскуоланы Дьокуускай 2-с нүөмэрдээх оскуолатыгар түмүктээбитэ. Оскуола кэнниттэн Ийэ дойдутугар ытык иэһин толорон, Хабаровскай кыраайга пограничнай чааска сулууспалаабыта. Армия кэнниттэн улахан куонкуруһу ааһан, Москватааҕы архитектурнай институтка үөрэххэ киирэр. Иван Семенович үлэтин Мииринэй куоракка “Якутнипроалмаз” бырайыактыыр институттан саҕалаабыта. Үлэлиир кэллэктиибин кытары Мииринэй куорат дьиэлэрин, Айхал, Удачнай куораттарга экспериментальнай олорор дьиэлэри бырайыактаабыттара. Кинилэр бырайыактара ВДНХ үрүҥ көмүс мэтээлинэн бэлиэтэммиттэрэ уонна Сэбиэскэй Сойуус бастыҥ бырайыактарын ахсааныгар киирэн Америка Монреаль куоратыгар буолбут “ЭКСПО-67” норуоттар икки ардыларынааҕы быыстапкатыгар туруоруллубута.
1971-80 сылларга “Якутгражданпроект” институтугар үлэлии сылдьан Иван Семенович Нерюнгри куорат уопсастыбаннай киинин бырайыактааһыҥҥа Бүтүн Сойуустааҕы куонкуруска кыттан 1-кы уонна 2-ис миэстэлэри Москва куорат архитектордарын кытары үллэстибитэ. Онон биһиги биир дойдулаахпыт “Мосгипрогор” бырайыактыыр институт кэллэктиибин кытта Нерюнгри куораты барыйыактааһын ааптардарыттан биирдэстэрэ буоларынан киэн туттабыт.
Кини үлэлэрин өссө ханна көрүөххэ сөбүй? Дьокуускай килбэйэр киинигэр турар “Булчут”, “Худфонд” дьиэлэрэ, “Самородок” бассейн, “Холбос” роспотребсойуус хонтуората, эргиэн техникумун 9 этэээстээх уопсай дьиэтэ, куорат 141 кыбаарталын архитектурнай бырайыага барыта Иван Семенович сатабыллаах салалтатынан, толкуйунан оҥоһуллан олоххо киирбиттэрэ. Өссө биир бэлиэ тутуутунан 1982 сыллаахха Саха сирэ Арассыыйа састаабыгар киирбитэ 360 сылыгар аналлаах өйдөбүнньүктэри оҥоруу куонкуруһугар кыайан, аэропортан куоракка киириигэ турар “Үс сэргэ” пааматынньыгын бэйэтэ салайан туттарбыта буолар.
Иван Семенович төрөөбүт улууһугар үйэлээх өйдөбүнньүктэри оҥорбута. Ол курдук “Военкомат” томторугар Аҕа дойду Улуу сэриитигэр уонна Хоту көһөрүллүүгэ баран суорума суолламмыт биир дойдулаахтарбыт сырдык кэриэстэригэр анаммыт монумент ааптара. Ити тутууну Улуу Кыайыы 50 сылыгар, бэйэтэ тэҥҥэ үлэлэһэн оҥорсубута. “Интэринээт” томторугар Чурапчытааҕы педучилищеттан сэриигэ баран өлбүт устудьуоннарга уонна учууталларга аналлаах Хадаар нэһилиэгэр Аҕа дойду көмүскэлигэр өлбүттэргэ анаммыт өйдөбүнньүктэри бэйэтэ быһаччы салайан, улуус дьонун көмөлөһүннэрэн сүҥкэннээх үлэни оҥорбута элбэҕи туоһулуур.
Ааптар: Семен Жендринскэй, «Саҥа олох» хаһыат
This post was published on 12.10.2018 17:19 17:19