29 Кулун тутар 29.03
  • -15°
  • $ 92,26
  • 99,71

Чөл олох форумугар 360 киһи кытынна

17:40, 12 апреля 2018
Текст:
Читайте нас на
Яндекс Новости
ЯДВ

Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа сэлиэнньэтигэр өрөспүүбүлүкэтээҕи чөл олох форума ыытылынна. Манна араас улуустартан чөл олоҕу тарҕатар 360-ча киһи муһунна.

Биллэрин курдук, өрөспүүбүлүкэҕэ 171 нэһилиэк арыгы атыытыттан аккаастаммыта. Бу нэһилиэктэр бэрэстэбиитэллэрэ бары кэриэтэ кэлэ сатаабыттар. Чурапчыттан, Кэбээйиттэн, Эдьигээнтэн, Сунтаартан, Хаҥаластан, Ленскэйтэн, Горнайтан, Уус Алдантан, Мэҥэ Хаҥаластан, Бүлүүттэн, Ньурбаттан, Эбээн Бытантайтан, Намтан, Булуҥтан, Дьокуускай куораттан кэлэн, көхтөөх кыттыыны ыллылар.

Сахалин уобалаһын спорка, туризмҥа, ыччат бэлиитикэтигэр министиэристибэтин үлэһитэ Евгения Карленкова анаан-минээн, Саха сирин уопутун үөрэтэ кэлбит. Кини ыччаты, оҕолору кытары үлэ хайдах ыытылларын көрдө-иһиттэ. Ф.Г. Охлопков аатынан Майа орто оскуолатыгар чөл олох уруоктарыгар сырытта.

Форум Саха сиригэр чөл олох хамсааһына үөскээбитэ 45 сылыгар уонна РФ үтүөлээх учуутала Иннокентий Сергучев 85 сааһыгар ананна. Иннокентий Егорович Дьабыл нэһилиэгэр сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн үлэлии олорон, 1973 сыллаахха арыгыны утары охсуһууну өрөспүүбүлүкэҕэ биир бастакынан саҕалаабыт үтүөлээх. Кини уопсастыбанньыктары хамсатан, уонунан сылларга утумнаахтык үлэлээбитин түмүгэр, билигин улуус 16 нэһилиэгэ арыгы атыытыттан аккаастанан олорор. 8 тыһыынча киһи олорор Майаҕа арыгы икки эрэ маҕаһыыҥҥа атыыланар.

Иннокентий Егорович ньыматынан, чөл олоххо кыра оҕо эрдэхтэн үөрэтэн-өйдөтөн саҕалыыллар. Манна спордунан дьарыктаныы, араас куруһуоктарга дьоҕуру сайыннарыы, о.д.а. барыта киирэр. Кырдьык, оҕо иллэҥ кэмэ суох, дьарыктаах буоллаҕына, үтүө холобуру көрөн улааттаҕына, арыгыга, табахха, наркотикка тардыһыыта суох буолар. Ол да иһин манна биир да оҕо ПДН учуотугар турбат.

Форум кыттааччылара бэйэлэрин уопуттарын атастастылар. Холобур, Аллараа Бэстээх оскуолатыгар чөл олох хайысхатынан 18 бырайыак үлэлиир. Манна араас омук оҕолоро бииргэ үөрэнэр буоланнар, бу хайысхаҕа улахан болҕомтолорун уураллар.

Кучу чэйи тарҕатааччы Туйаара Григорьева бэйэтин бырайыагын билиһиннэрдэ. Кини этэринэн, кучу чэйи бырааһынньык иннинэ истэххэ, арыгыны элбэҕи кыайан испэккин. Боҕуруоскай оту, дөлүһүөнү кытары булкуйан, куруук иһэ сырыттахха, арыгы иһэр баҕа сыыйа симэлийэр диэн науканан дакаастаммыт эбит. Доруобуйаҕа да туһалааҕа биллэр. Онон дьон бу маны интэриэһиргээтэ.

Арыгы атыыта бобуллубут нэһилиэктэргэ буруйу оҥоруу, маассабайдык арыгылааһын көстүүлэрэ намтаабытын бэлиэтииллэр. Ол эрээри, атын кыһалҕалар күөрэйэн тахсаллар. Холобур, уоран атыылыыр “туочукалар” элбииллэр. Аны туран, дьахталлар иһэллэрэ элбээбит. Өрөспүүбүлүкэҕэ 3 тыһыынчаттан тахса ийэ учуокка турар. Бу сыыппара ордук дьиксиннэрэр. Дьахтар ситэҕинэ, ыал олоҕо алдьанар, эмтэнэрэ да уустук. Бу мөкү көстүүнү  утары охсуһарга саҥа ньымалары көрдүөхтэрин, олоххо киллэриэхтэрин наада.

Форум ыалдьыта

Быйыл чөл олох форумун үлэтигэр биллэр айанньыт Валентин Ефремов кыттыыны ылла. Кини Нуучча географическай уопсастыбатын аатыттан Дежнев тумулугар тиийиэхтээх, онно «Трезвая Россия» федеральнай бырайыак уонна «Трезвая Якутия» уопсастыбаннай хамсааһын былаахтарын илдьэргэ сөбүлэстэ. Ол кэнниттэн Аллараа Новгородка Чөл олох мусуойугар биэриэхтээх.

Экспедиция Арассыыйа арҕаа өттүттэн Чукоткаҕа тиийиэхтээх. Дойду биир уһугуттан атын уһугар диэри массыынанан уонна салгын шарынан айанныыллар. Валентин Ефремов өрөспүүбүлүкэтээҕи чөл олох форумун кыттааччыларын туһаайыыларын Нуучча географическай уопсастыбатыгар тиэрдиэхтээх.

Бастыҥнары наҕараадалаатылар

Форум кэмигэр ыччакка аналлаах бырагыраама, быыстапка,бырайыактары көмүскээһин, оскуолаларга аһаҕас уруоктар, мөккүһүү-кэпсэтии былаһаакката тэрилиннэ. Түмүккэ кыттааччылар бэйэлэрин этиилэрин киллэрдилэр, Ыччат сүрүннүүр сэбиэтэ тэрилиннэ.

СӨ арыгы атыытын сүрүннүүр управлениета “Бастыҥ чөл олохтоох сэлиэнньэ” диэн анал бэлиэлэри туттартаата. Маннык бэлиэлэри Нам улууһун Түбэ, Хаҥалас улууһун 1-кы Малдьаҕар, Горнай улууһун Атамай, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Томтор, Уус Алдан улууһун Бороҕон нэһилиэктэрэ туттулар. Бастыҥ үлэлээх актыбыыстары Махтал суруктарынан наҕараадалаатылар.

Майаҕа буолбут форум аан бастаан чөл олох тирэх киинэ буолбут нэһилиэктэр бэрэстэбиитэллэрин, баһылыктарын, педагогтары, актыбыыстары аан бастаан бииргэ түмтэ. Онон инники үлэ торумнанна, өссө күүскэ ылсан үлэлииргэ былаан оҥоһулунна.

Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

0

0
Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале и WhatsApp-группе ЯСИА