Саха сирин «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа ыытар үлэтин өйөөччүлэрин сэбиэтэ дойдуга биир саамай көхтөөх уонна өрүү бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьарын туһунан Госдуума дьокутаата Сергей Боярскай «Кыайыы 50 сыла» Спорт дыбарыаһыгар ыытыллыбыт баартыйаны өйөөччүлэр VIII Форумнарыгар иһитиннэрдэ.
Суолталаах тэрээһиҥҥэ устудьуон ыччат, уопсастыбанньыктар, Ил Түмэн дьокутааттара, тэрилтэлэр салайааччылара, омуктар түмсүүлэрин лиидэрдэрэ кыттыыны ыллылар.
СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Гуляев:
— Уопсастыбаннай форум дойдуга саамай суолталаах бэлитиичэскэй событие — Арассыыйа бэрэсидьиэнин быыбара буолаары турдаҕына ыытыллар. «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаны өйөөччүлэр бары бэрисидьиэммит Владимир Путин тула сомоҕолоһуоҕуҥ, дойдубут салгыы сайдарыгар кыахта биэриэҕиҥ! — диэн ыҥыран баартыйаны өйөөччүлэр уочараттаах форумнарын аста.
«Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа Саха сиринээҕи салаатын салайааччыта Александр Ноговицын: «Баартыйаны өйөөччүлэр — биһиги сүрүн тирэхпит. Бу олохторугар үгүһү ситиспит уопсастыбаннай тэрилтэлэр лиидэрдэрэ, олоҕу хамсатааччылар, бэйэлэрин холобурдарынан үтүөҕэ уонна сырдыкка сирдээччилэр. Биһиги баартыйабыт лиидэрин, дойдубут бэрэсидьиэнин Владимир Путины өйүүргүтүгэр истиҥ махталбытын тиэрдэбит», — диэн санаатын тиэртэ.
Форумҥа Госдуума дьокутаата, «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаны өйөөччүлэри Сүрүннүүр киин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, өрөспүүбүлүкэ бочуоттаах ыалдьыта Сергей Боярскай кыттыыны ылла.
— «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаны өйөөччүлэр былаһааккалара атыттартан туох уратылааҕый? Биһиги суолталаах боппуруоска бэйэбит санаабытын соҥнообоппут. Норуоттан тахсыбыт бэйэлэрэ толкуйдаах дьон баартыйа ыытар үлэтигэр, бүгүҥҥү олохпут суолталаах боппуруостарыгар бэйэлэрин санааларын хото этинэллэр. Холобур, кырдьаҕас дьону төлөпүөн нөҥүө албынныыр түөкүттэр, куруортарга сынньанарга түһээн харчы хомуйуу, үс сыллаах бүддьүөтү ылыныы, ийэ оҕотун быраҕан барыытын («беби-бокс» тиэмэтэ) курдук араас ис хоһоонноох кэпсэтиилэргэ баартыйаны өйөөччүлэр санааларын этиммиттэрин болҕомтоҕо ылан, билигин бу хайысхаларынан бэрт үгүс өрүттээх үлэ ыытылла турар. Оттон обургу оҕолорго интернет кутталлааҕын туһунан кэпсэтии ырытыллан-ырытыллан сыалай үлэ бырайыагар кубулуйда. Аны аҕыйах хонугунан Арассыыйа саҥа бэлитиичэскэй суолга үктэниэҕэ. Онон «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаны өйөөччүлэр буолаары турар быыбарга билигин үлэлии олорор бэрэсидьиэни өйүөхтэрэ, баартыйа лиидэрэ Владимир Путин Саха сиригэр эрэллээх кыайыыны ситиһиэҕэ диэн эрэнэбит, — диэн бэлиэтээтэ «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаны өйөөччүлэри Сүрүннүүр киин сэбиэтин салайааччыта.
Госдуума Экологияҕа уонна тулалыыр айылҕаны харыстааһыҥҥа кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы быһыытынан Сергей Боярскай СӨ Айылҕа харыстабылын миниистирэ Сахамин Афанасьевы кытта көрүстэ. Миниистир өрөспүүбүлүкэ Арктическай зонатыгар быраҕыллыбыт тимири ыраастааһын туһунан билиһиннэрдэ. Ол курдук, «Булуҥ улууһун Тиксии бөһүөлэгэр мунньулубут быраҕыллыбыт тимири ыраастааһын» тэрээһин «Ыраас дойду» («Чистая страна») бырайыакка кыттыытын туһунан кэпсэтии буолла. Ону тэҥэ Сахамин Афанасьев Депутатскай ГОК хвостохранилищетын үлэтин тохтотууга туһуламмыт тэрээһини эмиэ «Ыраас дойду» бырайыакка киллэрэн туран, федеральнай бүддьүөттэн субсидияны үллэрии быраабылаларыгар олоҕуран үп тыырыытыгар өйөбүл оҥорорго этии киллэрдэ. Сергей Боярскай Өлүөнэ өрүс туругун, өртөөһүн, бөрөнү утары үлэ, овцебыктары уонна бизоннары олохсутуу курдук боппуруостарга тохтоото.
Госдуума дьокутаата Сергей Боярскай «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаны өйөөччүлэри Сүрүннүүр киин сэбиэтин Махтал суруктарын туттарда. Суолталаах докумуону үөрүүлээх быһыыга-майгыга ылбыт ХИФУ «Устудьуоннар куораттарын» салайааччыта Петр Шамаев санаатын бу курдук үллэһиннэ:
— «Устудьуоннар куораттарыгар» араас хайысхалаах үлэни ыытабыт. Бэрээдэги араҥаччылааһынтан саҕалаан, араас үтүө дьылаларга тиийэ ылсабыт. Холобур, уолаттар мустан хаар түһэриитигэр, араас тутууларга үлэлээн, үп хомуйан, Дьокуускай куораттааҕы Үлэлээх буолуу киинигэр оргтиэхиньикэ ылан биэрбиппит. Кэлиҥҥи сылларга уопсастыбаннай үлэҕэ ыччаты көҕүлүүр уустуктардаах. Тоҕо диэтэххэ, ыччат билигин сүрүн толкуйа үөрэх. Онтон атыҥҥа арылдьыйбат. Кэрэхсэбиллээҕэ, иһэр-аһыыр ыччат суоҕун тэҥэ. Спорт уонна чөл олох бүгүҥҥү ыччат олоҕун суолдьуттарынан буоллулар.
«Бизнес-оскуола» автономнай тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ Наталья Харенко баартыйаны өйөөччүлэр уочараттаах форумнарыгар санаатын бу курдук эттэ:
— Санаан көрүҥ, 90-c сылларга хайдахтаах курдук ыарахан сыллар этэй! Уонтан биир урбаанньыт сыралаһан оннугар хаалара. Үгүстэр үп кырыымчыгыттан саҕалаабыт дьыалаларын тиһэҕэр тиэрдибэккэ сабылларга күһэллэллэрэ. Билигин ол балаһыанньа тосту уларыйда. Урбаанньыттарга анаан босхо үөрэх тэриллэр, атыылаһыллыбыт баай-дуол харчытын судаарыстыба толуйар. Онон дойдубут уонна өрөспүүбүлүкэбит салалталарын өйөбүлүнэн дьоҕус бизнес эйгэтин үлэһиттэрэ сарсыҥҥы кэскиллэрин толкуйдуур буоллулар. Саха сиригэр 18 бизнес-инкубатор үлэлиир. Арассыыйа биир да регионугар бачча элбэх маннык тэрилтэ суох. Оскуолаларга 70-тан тахса бизнес-инкубатор тэриллэн үлэлээн эрэр. Онон урбаан салаатыгар үүнэр көлүөнэ номнуо оскуолаттан кынат үүннэринэн тахсар буолла. Буолаары турар быыбарга дойдубут бэрэсидьиэнин Владимир Путины бары бүттүүн биир санаанан өйүөххэ!
— Форумҥа «Биир ньыгыл Арассыйа» баартыйаны өйөөччү санаатын хото үллэстэбитэ олус көдьүүстээҕэ көһүннэ. Хас биирдии тыл эппит киһи олоххо баар холобурдары аҕалан, истээччилэрин өссө ордук итэҕэттэ. Тыл эппит дьону истэ олорон киһи: «Кырдьык да оннук», — диэн санааҕа кэлэр. Биһиги дойдубут бэрэсидьиэнин Владимир Путины өйөөн, ыччаппыт кэскилин туһугар куоласпытын биэрэрбитин өйдүөхпүтүн наада. Оҕолорбут, ыччаттарбыт сырдык олоххо тардыһан, үгүһү ситиһиилэрэ — бүгүҥҥү сайдыылаах олохпут туоһута. Ону дьахталлар, ийэлэр ордук өйдүөх тустаахпыт, — диэн баартыйаны өйөөччүлэр форумнарыгар сылдьан баран суруналыыстарга санаатын тиэртэ СӨ Дьахталларын уопсастыбаннай тэрилтэлэрин сойууһун салайааччы, «Кэскил» Оҕо бэчээтин кыһатын дириэктэрэ Анжелика Андреева.
«Кыайыы 50 сыла» Спорт дыбарыаһыгар үгүс киһи мустан, билигин үлэлии олорор РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путины өйөөн, кэскиллээх санааларын тиэртилэр.
