Аҕыйах сылтан бэттэх «Арчы Дьиэтин» исписэлииһэ, алгысчыт Борис Михайлов «Ыалга олоҥхолооһун» бырайыагынан, олоҥхону дьиэҕэ иһитиннэрии үтүө үгэскэ кубулуйан эрэр. Фольлкорист Борис Николаевич бырайыагын аан бастаан Хатас ыалыттан саҕалаабыта.
Онно Мэҥэ Хаҥалас улууһун бочуоттаах олохтооҕо, СӨ үөрэҕирии туйгуна Петр Тихонов Хатаска ыалга кэлэн олоҥхолуурун чугастааҕылар, аймахтар, оҕолор-уруулар мустан оллоонноон олорон истибиттэрэ. Итинтэн сиэттэрэн, сыл аайы ыалга олоҥхолооһун кэҥээн, тэнийэн барбыта. Сонун бырайыагы иилэ хабан ылан, быйыл хас да улууска дьиэҕэ олоҥхолооһун тэриллибитин истэн үөрдүбүт.
Дьокуускайга сэтинньи 29 күнүгэр фольклорист, олоҥхону чинчийээччи, профессор, филологическай наука доктора, СӨ наука үтүөлээх деятелэ Василий Васильевич уонна кини кэргэнэ Мария Семеновна Илларионовтар дьиэлэригэр дьоро киэһэ үүннэ. Кинилэргэ олоҥхоһут Петр Максимович Тихонов-Тэрчи ыҥырыллан кэллэ. Өбүгэлэрбит үтүө үгэстэринэн олоҥхоһуту уонна ыраахтан-чугастан кэлбит истээччилэри дьиэлээхтэр уохтаах кымыһынан көрүстүлэр. Эйэҕэс-сайаҕас хаһаайка Мария Семеновна Сунтаартан кэлбит аймаҕа Мария Васильевналыын бэлэмнээбит сахалыы астаах далбар остуолларыгар олорон, Олоҥхо тула кэпсэтии таҕыста.
Кылаабынайа, оҕолор сэҥээрдилэр
Саамай күүтүүлээх ыалдьыттарынан Илларионовтар сиэннэрэ уонна кинилэр доҕотторо буоллулар. Оҕолор боччумнаахтык туттан-хаптан, үөрүйэх бэйэлээхтик сахалыы таҥастарын сайбаччы кэтэн кэбистилэр. Кырачааннар олоҥхоһут тула бочуоттаах миэстэҕэ олордулар. Онтон Петр Максимович оҕолор диэки астыммыттыы көрөн олорон, «Дьулуруйар Ньургур Боотур» олоҥхотун саҕалаата.
Оҕолор барахсаттар улаханнык аралдьыйбатылар. Билбэт киһилэрэ эбээлээх-эһээлэрин дьиэтигэр кэлэн, эҥин араастык тутта-тутта, куолаһын уларыта-уларыта кэпсээн кэҕийэрин, олоҥхолуурун көрөн, этэргэ дылы, «айахтарын атан олорон» иһиттилэр. Улахан дьон «ноо» диэн сэҥээрэрин үтүктээччилэр да баар буоллулар. Петр Максимович бү күн олоҥхону сүрүн истээччилэр оҕолор буолалларынан, бытаан, наҕыл куолаһынан кэпсээн эрэрдии толордо.
Бириэмэ биллибэккэ ааста. Олоҥхоһут бүтээтин кытары оҕолор бэйэ-бэйэлэрин диэки дьээбэлээхтик уонна астыммыттыы көрсөн кэбистилэр. Борис Николаевич Илларионовтар дьиэ кэргэттэрэ былыргы үйэтээҕи үгэһи сөргүтэргэ көмөлөһөн дьиэлэригэр ыҥыран олоҥхолоппуттарыгар сүгүрүйэн туран махтал суруктары, бэлэхтэри туттарда.
Дьиэҕэ олоҥхолооһун үтүө үгэскэ кубулуйдар
Олоҥхону сырдатааччы, тарҕатааччы Василий Илларионовы тутан олорон саха эпоһын туһунан инники былааннары кэпсэппэт сатала суох курдуга. Кини бу күннэргэ төһө да солото суох сырыттар, үтүө дьыаланы өйөөбүтүгэр бары да махтанныбыт. Онтон кэргэнэ Мария Семеновна: «Куорат оҕолорун сахалыы үөрэтэр, иитэр эргиччи туһалаах. Кэлин оҕолор онно махталлаах буолаллар эбит. Сахалыы билэр куорат оҕото олоҕор тирэхтээх буолар. Оттон нууччалыы эрэ саҥарар оҕо саха оҕотугар чугаһаабат, нуучча оҕолоро да оччо чугаһаппат буолаллар эбит. Холобур, биһиги оҕолорбут сахалыы билэр буоланнар, тыа оҕолорун кытары ирэ-хоро билсэр, алтыһар кыахтаахтар. Онон, куоракка да оҕону сахалыы иитиэххэ сөп. Ити сахалыы уһуйааҥҥа сылдьыбыт сиэннэрбит хайдах сэҥээрэн истибиттэрин көрдүгүт дии. Баҕар, билигин улаханнык ылына охсубатахтарын да иһин, өйдөрүгэр-санааларыгар син биир хаалыа. Онон сиэннэрбитигэр умнуллубат түгэни бэлэхтээбиккитигэр Петр Максимовичка, Борис Николаевичка уруй-айхал буоллун», – диэн махталын тириэртэ.
Күндү ыалдьыт Петр Тихонов бэйэтин санаатын үллэстэригэр олоҥхону дьиэҕэ иһитиннэрии дьоҥҥо-сэргэҕэ ордук тиийимтиэ буоларын, инникитин даҕаны биирдиилээн олоҥхоһуту дьиэҕэ ыҥыран иһитиннэрии үтүө үгэскэ кубулуйарыгар баҕа санаатын эттэ.
Мэлдьи буоларын курдук, култуура дьиэлэригэр, ардыгар спорт саалаларыгар, улахан уораҕайдарга сүүһүнэн киһи мустан олордоҕуна, биир киһи олоҥхолуурун истии улахан да дьоҥҥо сылаалаах буолара кистэл буолбатах. Оттон бэйэҥ билэр дьиэҕэр-уоккар, эбээ-эһээ сылаас ньилбэгэр олорон истии уонна ылыныы олох атын буоларын сахалыы куттаах, ыалдьытымсах Илларионовтарга олорон өссө төгүл итэҕэйдибит. Олоҥхоһуту дьиэҕэ ыҥыран истии үтүө үгэскэ кубулуйдун.
This post was published on 02.12.2016 10:54 10:54