Томпо улууһугар быйыл сайын кэккэ улуустарга курдук, ардах уһун кэмҥэ түһэн оттуурга улахан мэһэйдэри үөскэттэ. Ол түмүгэр былаантан улаханнык хаалыы таҕыста.
Ардаҕа суох күннэргэ дьон тутуу былдьаһан үлэ тэтимэ түргээтиир. Ол түмүгэр алаастарга сүүһүнэн бугул бачыгырыыр, кэбиһиилээх от үксүүр. Билигин урукку курдук токур хотуурдааҕы көрсүбэтиҥ тэҥэ. Киһи үксэ дэхси сирдэргэ Кытай кыра тыраахтарын, илиинэн охсуллар өттүгэр шведскэй от охсорун туһанар.
Байаҕантай улуус нэһилиэктэриттэн улаханнара. Быйыл Томпоҕо 6965 тонна оту бэлэмниэхтээхтэриттэн бу нэһилиэккэ 2848 тонна тиксэр. Билиҥҥи туругунан от былаана 30% туолла.
Дьонноругар уоппускаҕа кэлбит аймахтара, сынньалаҥҥа сылдьар студенныыр оҕолор көмөлөһөллөр. Уҥа Алаас диэн сиргэ Саха сирин Ил Түмэнин тыа хаһаайыстыбатын сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, дьокутаат Дмитрий Саввин оттуу сылдьарын көрүстүм.
Уоппускатыгар кэллэҕинэ, аймахтарын кытта хас да алааска баар ходуһаларыгар оттууларын киһи барыта билэр.
Дмитрий Васильевичтыын от-мас үүнүүтүн, үлэ-хамнас туһунан кэпсэттибит:
«Түөрт ыал буолан оттуу сылдьабыт. Билиҥҥитэ 1,5-2 тонналаах уонча оту туруордубут. Сирбит аҥаарын оттоотубут. Уҥа уонна Ичигэс алаастарга ходуһалардаахпыт. Сирбитин барытын кичэйэн оттуу сылдьабыт, ол эрээри намыһах сирдэр ууга ыларан хааллылар. Уолба алааһыгар күһүн күтүөт Уйбаан Бысыин бэйэтэ киириэҕэ. Быйыл хаһан да буолбатах күн-дьыл турда. Үөһээ Халыма улууһугар үлэлиирим саҕана, Хаандыгаҕа уонна куоракка үлэлии сылдьан манныгы көрсүбэтэҕим. От ыйын быһа ардаата, 10 хонуктаах күүстээх ардах түстэ. От бу кураан буолбутугар оннооҕор куурбат, сииктээх. Ходуһаларга тиийэр суоллар куһаҕан туруктаахтар. Отчуттарга уматык, туус наада, мантан күһүн дьон турунан оттуо, ол да буоллар от хаачыстыбата мөлтөх, онон сүөһүнү кыстатарга эбии аһылыкка комбикорм наада».
Ичигэс алааска Дмитрий Васильевич аймахтара от кэбиһэ сылдьалларыгар тиийэбин. МТЗ -82 тыраахтарга 3 киһи от кыдамалыыр, атырдьахтарынан бугулу түөрэ анньа-анньа ылан уураллар. 4-с киһи Кытай тыраахтарыгар холбоммут мунньарынан бугуллар түгэхтэрин харбатар. 5-с киһилэрэ дьонноругар анаан күөс өрөр. Хас да оту кэбиһиэхтээх буоланнар, кэпсэтэр да сололоро суох, үлэ быыһыгар аҕыйах тылы бырахсабыт. Оттоору ким уоппуска ылбыт, ким аттынааҕы нэһилиэктэн кэлбит.
Аттынааҕы ходуһаларга эмиэ оттор кэбиһиллибиттэр, бугуллар кэчигирээбиттэр. Сорохтор тыраахтарынан оҕустара сылдьаллар, уулаах сирдэргэ кытыытыгар тиийэ кыһарыйан киирэллэр.
Мантан күһүн халлаан туран биэрдэр, дьон сүөһүлэрин кыстатар отторун син бэлэмниэ эбиттэр.
