Үтүө дьайыы аан дойдутааҕы күнэ. Бу күнү 2013 сыл кулун тутар 7 күнүгэр Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрэ (ООН) олохтообут. Бэлиэ күн биллиилээх миссионерка, амарах сүрэх итэҕэл уордьанын олохтообут, Нобель бириэмийэтин хаһаайката ийэ Тереза өлбүт күнүн кытары ситимнээх. Бырааһынньык үтүө дьайыыны оҥорор дьону бэлиэтээри, кинилэр үтүө дьыалаларын үйэтитээри ыытыллар.
1928 сыллаахха бу күн Саха сиригэр тустуу сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбит, үс олимпиеһы бэлэмнээн таһаарбыт тустуу тренерэ Дмитрий Коркин төрөөбүт күнэ. 1985 сылтан ыла кини аатынан дойдулар ыккардыларынааҕы таһымнаах турнир ыытыллар.
Балаҕан ыйын 5 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 248-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 249-c күнэ). Сыл бүтүө 117 күн баар.
Бэлиэ күннэр:
- Үтүө дьайыы аан дойдутааҕы күнэ.
- Ииндийэ — Учуутал күнэ (Радхакришнан Сарвепалли төрөөбүт күнүгэр бэлиэтэнэр).
Түбэлтэлэр:
- 1698 — Бүөтүр I таҥара үлэһиттэриттэн уонна бааһынайдартан уратылпргп бытык түһээнэ олохтообут.
- 1905 — Портсмуттааҕы дуогабарга илии баттаммыт, нуучча-дьоппуон сэриитэ бүппүт. Кэриэйэ уонна Порт-Артур тулата Дьоппуон сабыдыалын сфератыгар киирбиттэр, Сахалин арыытын соҕуруу аҥаара Дьоппуон сирэ буолбут.
- 1907 (урукку стиилинэн атырдьах ыйын 23) — Күлүмнүүр Саха сиригэр холуобунай буруйдаахтары көскө ыытары утаран «Якутский край» хаһыакка ыстатыйа таһааттарбыт.
- 1914 — Дьокуускайтан Бүлүүгэ диэри телеграф үлэҕэ киирбит.
- 1914 — Боотур уус улууһун киинигэр Чурапчыга икки кылаастаах оскуола аһыллыбыт.
- 1914 — Аан дойду бастакы сэриитэ: 8 күннээх Марна кыргыһыыта саҕаламмыт. Париж диэки кимэн киирэн иһэр ниэмэс аармыйатын французтар тохтоппуттар уонна төттөрү бырахпыттар. Манан Шлиффен былаана, о.э. түргэнник Францияны кыайан баран соҕотох Арассыыйаны утары киирсии, таҥнастыбыт. Германия түөрт сыл усталаах икки фронунан ыарахан позиционнай сэриигэ батыллыбыта.
- 1922 — Манчаары культурнай-сырдатар уопсастыба аата «Саха омук» диэҥҥэ уларытыллыбыт. Бэрэстээтэл — Василий Леонтьев.
- 1932 — Саха сирин Норуот хамыһаардарын сэбиэтэ (СНК) Саха сиринээҕи «Госкино» управляющайа Чернышев дакылаатын истэн баран уураах таһаарбыт «Об организации фонда кинофикации и образовании Комитета кинофикации при СНК ЯАССР».
- 1940 — «Пионерская правда» хаһыакка Аркадий Гайдар «Тимур уонна кини хамаандата» сэһэнин бэчээттээн саҕалаабыттар. Бу сыл сэһэнинэн киинэ уһуллан тахсыбыта. Ол кэннэ Сэбиэскэй Сойуус үрдүнэн дьоҥҥо көмөлөһөр тимуровецтар хамсааһыннара саҕаламмыта.
- 1967 — Кырыым татаардарыгар амнистия биллэриллибит, сэрии кэмигэр ниэмэстэргэ көмөлөһүүгэ бүтүн норуоту буруйдуур сыыһата этиллибит. Ол эрэн Сэбиэскэй Сойуус ыһыллыар диэри татаардар дойдуларыгар төннөллөрүн бопсор этилэр, тиийбит дьону Кырыымтан үүрэллэр этэ.
Төрөөбүттэр:
- 1825 — Ричард Маак (Richard Maack) — натуралист, Сибиири уонна Уһук Илини чинчийээччи, педагог. Хас да экспедицияны тэрийэн ыыппыта — ол иһинэн Саха сирин Бүлүү уокуругар (1853—1855 сыллардаахха), аан маҥнай Бүлүү, Чуона, Өлүөхүмэ тардыыларын айылҕатын, геологиятын уонна олохтоохторун чинчийбитэ. Ону таһынан Амур уонна Уссури өрүстэр тардыыларын чинчийбитэ.
- 1832 — Сергей Боткин (өлб. 1889) — Арассыыйа аатырбыт бырааһа.
- 1915 — Захар Түнгүрээдэп — Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, араас сылларга Саха судаарыстыбаннай муусука уонна драма тыйаатырын дириэктэринэн уонна Өрөспүүбүлүкэтээҕи бибилэтикэ дириэктэринэн үлэлээбитэ.
- 1928 — Дмитрий Коркин — Саха сиригэр тустуу сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбит, үс олимпиеһы бэлэмнээн таһаарбыт тренер. 1985 сылтан ыла кини аатынан дойдулар ыккардыларынааҕы таһымнаах турнир ыытыллар.
