Былырыын күһүн сир тоҥуута тоҕута түспүт ардах, кыһын үллүктээбит халыҥ хаар, хатааһыннаах саас, сайын саҕаланыыта халлаантан тохтообокко түспүт уу Бүлүү улууһун нэһилиэктэригэр, тыа хаһаайыстыбатын салаатынан дьарыктанар бөдөҥ кэпэрэтииптэригэр, дьоҥҥо-сэргэҕэ уустук балаһыанньаны үөскэттэ.
Бүлүү өрүс уҥуор ыраах сытар Мастаах уонна Күүлэт түөлбэлэрин нэһилиэктэрин сирэ-уота: оттуур ходуһалара, мэччирэҥнэрэ, суоллара ууга бараннар хаһаайыстыбалар, олохтоохтор бырабыыталыстыбаттан, тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн суһал көмө кэтэһэллэр.
Мастаах түөлбэтин Хаҕын нэһилиэгин дьаһалтатын баһылыга Оксана Христофоровна Еремеева бөһүөлэктэн кыайан тахсар кыахтара суоҕун кэпсээтэ:
— Ууга бараммыт суол алдьанан, муосталарбытын уу сурайан бөһүөлэктэн кыайан тахсар кыахпыт суох буолан толору хааччахха – “самоизоляцияҕа” олоробут.
Хаҕын нэһилиэгэ суоллары чөлүгэр түһэриигэ, муосталары өрөмүөннээһиҥҥэ, дьон бастакы уочарат туттар табаарын, аһылык бородуукталарын тиэрдиигэ уонна ууну түһэрэргэ экскаваторынан үлэ ыытылларыгар көмө көрдүүр, эрэнэр.
Хаһаайыстыбалар, элбэх ынах сүөһүлээх оҥорон таһаарар кэпэрэтиип бадарааҥҥа түһэр тиэхиньикэлэрин сосуһууга, суол өрөмүөнүгэр тиэхиньикэ уматыгар элбэх ороскуоту көрсөн, окко хаһааммыт сэлээркэлэрин биллэ аҕыйаттылар. Онон, хаһаайыстыбалар тиэхиньикэ уматыгынан хааччыйыы тэриллэрэ буоллар диэн эрэнэллэр.
Көмө кэтэһэн олорон биэрбэккэ, билигин нэһилиэк бэйэ күүһүнэн өрөмүөн үлэтин ыыта сатыыр. Эр дьон дьон тыраахтардаах 7 биригээдэлэрэ суол оҥоруутугар үлэлэһэ сылдьаллар.
“I Күүлэт” оҥорон таһаарар кэпэрэтиип Күүлэт түөлбэтигэр биир бөдөҥ хаһаайыстыба буолар. Кэпэрэтиип 416 хороҕор муостааҕы иитэр, итинтэн — 220 ыанар ынах. Ыанньык ынаҕын сайылыкка тутар, ыанньыксыттар күҥҥэ 1,5-1,6 т үүтү ыыллар. Кэпэрэтиип салайааччыта Елена Петровна Тутукарова хаһаайыстыба быйыл саас, сайын саҕаланыыта уустук балаһыанньаны көрсүбүтүн билиһиннэрдэ:
— Ардах тохтообокко түһэр. Оттуур ходуһа сирэ, мэччирэҥ барыта ууга барда. “Чачаҥда” диэн сайылыкпыт мэччирэҥэ эмиэ ууга ылларда. Сайылыкка тиэрдэр 15 км усталаах суолбут – тиэхиньикэ сылдьыбат бырыыта, бадараана буолла. Үс “Беларусь” тыраахтар аргыстаһан, бэйэ-бэйэлэрин сосуһан, хостоһон эрэ сылдьаллар этэ да, соторутааҕыта ыарахан суолу тулуйбакка биир тыраахтарбыт улаханнык алдьанна. Эбиитин Торудьаан диэн күөл уута туолан, сайылык суолун быһан кэбистэ.
Окко, үүт таһыытыгар тиийэр эрэ гына суоттанан суол баарына сас таһаарбыт сэлээркэбититтэн көҕүрэтэн, тиэхиньикэ уматыгар уустук балаһыанньа үөскээтэ
Быйыл сайын ходуһа уутун түһэриигэ биһиги эргин мелиорация үлэтэ ыытыллыан наада. Эбиитин “Билайн” сотовай сибээһэ биһиэхэ быстар мөлтөх. Урут сайылыкка үрдүк сиртэн кыһалҕаны этинэн син кэпсэтэр буоллахтарына, билигин былыргылыы сурук эрэ ыытыһан кэпсэтэргэ күһэлиннибит. Сайылыкка хат да дьахталлар, оҕолор да бааллар да, ыксаллаах балаһыанньаҕа сибээһэ суох хааллыбыт диэххэ сөп.
Элбэх сүөһүлээх кэпэрэтииптэри өйүүр үбүнэн чэбдигирдии бырагырааманы быйыл быспыттарынан, харчыны төрүүр эрэ ынахха көрбүттэринэн, үүт бэйэтигэр турар сыаната үрдээн таҕыста.
Ити курдук, Бүлүү улууһун ууга барбыт нэһилиэктэрэ, элбэх ынах сүөһүнү тутар хаһаайыстыбалара суһал көмөнү эрэйэллэр, күүтэллэр.
