Управление салайааччытын солбуйааччы Василий Григорьев тохсунньу 26 күнүгэр Үөһээ Бүлүү улууһун дьаһалтатын мунньахтыыр саалатыгар нэһилиэктэр баһылыктарын, арыгы атыытыгар лицензиялаах маҕаһыыннар бэрэстэбиитэллэрин, сэлиэнньэ общественноһын кытта көрүстэ.
«Управление арыгыны оҥорон таһаарыыны, атыылааһыны лицензиялыыр уонна хонтуруоллуур уорганынан буолар. Урукку өттүгэр государственнай боломуочуйа олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыгар бэриллэ сылдьыбыта, ол эбэтэр улуус дьаһалталара лицензияны биэрэллэрэ. Оттон билигин биир сиргэ кииннэнэн арыгыны утары политиканы чопчулаан, бэрээдэктээн биэрэр сыаллаах үлэлиэҕэ», — диэн эттэ Василий Петрович.
2009 сыллаахха Россияҕа 2020 сылга диэри ыытыллыахтаах РФ территориятыгар арыгыны иһиини кыччатар соруктаах, күөх моҕой дьаатыттан сүһүрүүнү профилактикалыыр сыаллаах концепция ылыныллыбыта. Лицензията суох арыгы ырыынагын, ол эбэтэр оҥорон таһаарыыны, сокуоннайа суох эргиниини төрдүттэн суох оҥорор үлэ сүрүн миэстэни ылар. Арыгыһыт киһи психоһун уонна алкоголизмы ыарыы быһыытынан көрөн эмтээһини сүрүн болҕомтоҕо тутар.
Саха сиригэр 2013 сыллаахха «Арыгы атыытын бириэмэтигэр, атыыланар миэстэтигэр, усулуобуйатыгар эбии хаарчахтааһыннары киллэрэр туһунан» сокуон ылыныллыбыта. Ол быһыытынан киэһэ 20-00 чаастан күнүс 14-00 чааска диэри арыгы атыыламмат буолан турар. Бобуллубут кэмҥэ атыыланар түгэнигэр атыыһыт уонна маҕаһыыны бас билээччи сокуон иннигэр эппиэттииллэр. Элбэх квартиралаах дьон олорор уопсай дьиэлэригэр баар бородуукта маҕаһыыннарыгар арыгыны атыылааһын эмиэ хаарчахтаммыта. Мантан салгыы хас биирдии улууска баһылык быһаччы кыттыылаах сүрүннүүр сэбиэттэр тэриллэн үлэлиэхтэрэ. Бу сэбиэттэр киин управление үлэтигэр төһүү күүс буолуохтара.
Статистика көрдөрөрүнэн, республика үрдүнэн 470 юридическай сирэй, 501 лицензия тутааччы уонна 1130 атыы-эргиэн объега баар. Бу ахсаан күннэтэ уларыйа турар. Биһиги улууспутугар арыгы атыылыыр лицензиялаах 12 маҕаһыын үлэлии турар.
Бэйэни салайыныы уорганнарыгар бэриллибит боломуочуйа быһыытынан, арыгы атыылыыр уонна доруобуйа харыстабылын, үөрэх тэрилтэлэрин объектарын икки ардыларын ырааҕа быһаарыллыбыта. Ол курдук, 1,5 тыһыынча нэһилиэнньэлээх пууҥҥа 250 м, оттон 1,5 тыһыынчаттан элбэх ахсааннаах нэһилиэккэ 300 м тэйиччи сиргэ атыы-эргиэн барыахтаах диэн нуорма олохтоммута. Биһиги улууспутугар бу кээмэй 200 м тэҥнэһэр. Саамай улахан кээмэйи Нам улууһа быһан турар. Ол курдук, доруобуйа харыстабылын уонна үөрэх бары тэрилтэлэриттэн арыгы атыылыыр объекка диэри 800 м ыраах буолуохтаах. Оттон Сунтаар уонна Хаҥалас улуустара 500 м, Таатта 400 м ырааҕы быһан олороллор.
Арыгы атыытын хонтуруоллуур туһуттан аныгы олох ирдэбилигэр эппиэттиир ЕГАИС (единая государственная автоматизированная информационная система) үлэҕэ киирэн турар. Этиловай испиири, арыгылаах, испиирдээх бородууксуйаны оҥорон таһаарыы ахсаанын уонна биирдиилээн атыылааһыны хонтуруоллуур биир кэлим тиһик буолар. Манна хас биирдии арыгы бородууксуйатын бары көрүҥүн биирдиилээн уонна кууһунан атыылыыр тэрилтэлэр, урбаанньыттар булгуччу бэрээдэгинэн УТМ (универсальнай транспортнай модуль) көмөтүнэн биирдии устууканан бэлиэтээн иһиэхтээхтэр. Бу систиэмэҕэ улууска арыгы атыылыыр лицензиялаах 12 маҕаһыын баарыттан 6-та эрэ регистрацияламмыт. Ол эрэн, бу система Интернет ситимин нөҥүө үлэлиир буолан харгыстардаах. Тэрилтэлэр бэрэстэбиитэллэрэ мунаахсыйар боппуруостарыгар утары консультация ыллылар. Оттон ЕГАИС үлэтин туһунан интэриэһиргээбит дьон сиһилии Росалкогольрегулирование сайтыгар www.egais.ru аадырыһынан киирэн билсиэххитин сөп.
1995 сыл сэтинньи 22 күнүнээҕи 26 №-дээх федеральнай сокуоҥҥа олоҕуран, ЕГАИС-ка бэлиэтэммэтэх бородууксуйа атыыта булгуччулаахтык бобуллар. Арыгы атыытын учуоттуур бэрээдэги кэспит юридическай уонна чааһынай сирэйдэр РФ Административнай кодексатыгар олоҕуран административнай эппиэтинэскэ тардыллаллар.
Дьон өйүн-санаатын буомурдар, түрүөҕү таҥнары төлкөлүүр арыгы дьаатыттан босхолонорго туһаайыллыбыт үлэ ыытыллар кэмигэр улахан кыраадыстаах итирдэр утахтарынан эргинии 23,8%-нан түспүтэ бэлиэтэммит. Саха сиригэр арыгы атыылааһынын хаарчахтааһын бэрээдэгэ туһалаах дьайыыта бигэргэммитин үрдүнэн, көрдөрүү салгыы өссө да кыччааһыҥҥа барыахтааҕын туһунан специалистар бэлиэтииллэр. Маныаха сэрэтэр үлэ күүскэ ыытыллан, салгыы аһыы утахтан төрдүттэн аккаастанарга көмө буолар сокуон наадатын бэлиэтииллэр.
