Алтынньы 19 диэн Грегориан халандаарыгар сыл 292-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 293-c күнэ). Сыл бүтүө 73 күн баар.
Бэлиэ күннэр:
Түбэлтэлэр:
- 1469 — «Католик хоруоллар» Арагоннааҕы Фердинанд II уонна Кастилиятааҕы Изабелла I холбоспуттар. Бу уруу Арагон уонна Кастилия холбоһон Испания төрүттэнэригэр суол арыйбыта. «Католик хоруоллар» кэмнэригэр бүтэһик мусульман эмиирэ Пиреней тумул арыытыттан үүрүллүбүтэ, инньэ гынан 8 үйэ кэриҥэ салҕаммыт Реконкиста түмүктэммитэ. Ону кытары Изабелла I сөбүлэһэн ыыппыт Христофор Колумб салалталаах эспэдииссийэтэ Американы арыйбыта. Американы колонизациялааһын Испанияны Европа саамай кыахтаах дойдутунан оҥорбута.
- 1764 — Сибиир күбүөрүнэтиттэн Иркутскай күбүөрүнэтэ туспа араарыллыбыт. Саха сирэ уезд быһыытынан саҥа тэриллибит күбүөрүнэ састаабыгар киирбит.
- 1812 — Наполеон Улуу Аармыйата Москубаттан тахсан төттөрү чугуйуутун саҕалаабыт. Маҥнай утаа бэрээдэктээхтик чугуйан испит французтар сотору кэминэн аһыыр астара бүтэн барбыт, аармыйа ыһыллан үмүөрүспүт көй дьоҥҥо кубулуйбут.
- 1922 — Саха АССР ревкомун пленарнай мунньаҕа буолбут. Генерал Пепеляев баһылыктаах сэрии балаҕан ыйын 8 күнүгэр Айаан пордун ылбытын, Саха сиригэр киирбитин уонна киниттэн көмүскэнии туһунан кэпсэппиттэр. Якнарревдот диэн баартыйата суох олохтоохтортон турар этэрээттэри тэрийэр туһунан быһаарбыттар.
- 1935 — Жатайга затон тутарга диэн ВКП(б) Саха сиринээҕи обкуомун уурааҕа тахсыбыт.
- 1943 — АХШ-га Рутгерс университетыгар сэллиги (туберкулез) уонна чумааны кыайар антибиотик — стрептомицин — араарыллан ыллыллыбыт.
- 1950 — Баһыйар ахсааннаах Кытай аармыйата Тибиэт аармыйатын Чамдо кыргыһыытыгар кыайбыт. Сотору кэминэн Тибиэт Кытай састаабыгар киирбитэ.
- 1956 — ССРС уонна Дьоппуон Холбоһуктаах декларация ылыммыттар, сэрии туруга тохтотуллубут уонна дипломатическэй сыһыан сөргүтүллүбүт. Декларацияҕа этиллэринэн дойдулар ыккардыларыгар эйэ дуогабара түһэрсиллэр түгэнигэр ССРС Курил арыыларыттан иккитин, Хабомаи уонна Шикотан арыыларын, Дьоппуоҥҥа биэриэх буолбут. Эйэ дуогабара түһэрсиллэрин мэктиэтигэр Дьоппуон нейтральнай дойду буолуохтаах эбит. Ол эрэн Дьоппуон уонна АХШ ыккардыларыгар кыттыгастыы дуогабар баар буолан эйэ дуогабара түһэрсиллибэккэ хаалбыта.
- 2000 — Ил Түмэн «О местных органах государственной власти в РС(Я)» диэн сокуону дойду сокуонугар сөп түбэспэт диэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү суутун быһаарыытын кытта сөбүлэспэккэ, кассация үҥсүүтүн түһэрбит.
- 2001 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев аныгыскы бэрэсидьиэн быыбарыгар эмиэ бэйэтин туруорунарын туһунан биллэрбит. Киниэхэ бу үһүс болдьох буолуохтаах этэ даҕаны, Саха Өрөспүүбүлүкэтин конституцията ону боборо. Арассыыйа сорох субъектара губернатор үһүс болдьоххо олорорун бу саҕана көҥүллээбиттэрэ, оттон Ил Түмэн конституцияҕа итинник уларытыыны киллэрбэтэҕэ. Икки ыйынан ахсынньы 13 күнүгэр Михаил Николаев бэйэтин кандидатуратын быыбартан устубута уонна Вячеслав Штыровка куоластыырга ыҥырбыта.
Төрөөбүттэр:
- 1912 — Александр Галич (дьиҥнээх араспаанньата Гинзбург) — нуучча бэйиэтэ, сценариһа, драматура, ырыаһыта.
Өлбүттэр:
- 1936 — Лу Синь (1881 төр.), кытай суруйааччыта, кытай аныгы литэрэтиирэтин төрүттээччи.
- 1937 — Эрнест Резерфорд — Саҥа Зеландия физигэ, Нобель бириэмийэтин лауреата.
