29 Кулун тутар 29.03
  • -14°
  • $ 92,26
  • 99,71

Александр Жирков: Саха ыччата саҥа идэлэри баһылыахтаах

12:54, 11 апреля 2018
Текст:
Читайте нас на
Яндекс Новости
ЯДВ

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков муус устар 5 күнүгэр Мирнэй куоракка олохтоох каадыры промышленноска үлэлэтии туһунан Ил Түмэн уонна Бырабыыталыстыба көһө сылдьар холбоһуктаах мунньаҕын ыытта.


Тэрээһиҥҥэ Ил Түмэнтэн Бэрэссэдээтэли солбуйааччы Виктор Губарев, сис кэмитиэттэр бэрэссэдээтэллэрэ Юрий Николаев, Владимир Прокопьев, Александр Уаров, Антонина Григорьева, норуот дьокутааттара Леонид Владимиров, Гаврил Алексеев, Гульсум Бейсембаева, Александр Дудников, бырабыыталыстыба чилиэннэрэ, министиэристибэлэр, биэдэмистибэлэр салайааччылара, Мирнэй улууһун баһылыга Ришат Юзмухаметов, Ньурба, Сунтаар, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү улуустарын салалталара, улуустар депутаттарын сэбиэттэрин бэрэссэдээтэллэрэ, промышленнай тэрилтэлэр, үрдүк уонна орто анал үөрэх тэрилтэлэрин бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.

Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков промышленность сайдыбыт Саха сирин соҕурууҥҥу уонна арҕааҥҥы оройуоннарыгар олохтоох дьону, чуолаан тыа сирин ыччатын үлэлэтиини тэрийиигэ ылыныллыбыт дьаһаллар туолууларыгар болҕомтону туһаайда.

«Олохтоох ыччаты промышленноска үлэлэтиини Саха Бырабыыталыстыбата өссө ааспыт үйэ 20-с сылларыттан саҕалаабыта. Ол гынан баран, бу сорук өйдөөн кэлэ-кэлэ буолбакка, утумнаахтык, өр сылларга былааннаан толоруллуохтаах. Оччоҕо түмүктээх буолуоҕа. Киһи олоҕун эйгэтин уларытыы манан аҕай буолбатах. Онон урукку үлэ опытыгар тирэҕирэн, билигин биһиги ханнык эйгэҕэ, хаһан, хас үлэһит наадатын, ону ханна уонна төһө болдьоххо, ким суотугар бэлэмниирбитин, олохтоох ыччат үлэлии тиийдэҕинэ киниэхэ туох көмөнү оҥорорбутун, ханнык усулуобуйаны тэрийэрбитин барытын биир тиһик гынан дьаһаныахтаахпыт», — диэн Ил Түмэн спикерэ мунньаҕы саҕалаата.

Санатар буоллахха, үс сыллааҕыта Мирнэй куоракка Ил Түмэн көҕүлээһининэн, өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата уонна Саха сиригэр үлэлиир бары бөдөҥ тэрилтэлэр салайааччылара, улуус баһылыктара олохтоох ыччаты промышленноска, чуолаан алмааһы хостуур тэрилтэлэргэ үлэлэтии туһунан киэҥ кэпсэтиини таһаарбыттара. Ол мунньах түмүгүнэн суолталаах докумуоннар ылыллыбыттара – 2015 сыл ахсынньытыгар Ил Түмэн уурааҕа тахсыбыта, 2017 сыл ахсынньытыгар нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутугар судаарыстыбаннай бырагыраама ылыныллыбыта. Быйыл биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр Ил Дархан Егор Борисов ыйааҕынан Дьарыктаах буолууну көҕүлээһин сыла биллэриллибитэ.

Бу өрөспүүбүлүкэҕэ саҕаламмыт киэҥ далааһыннаах хамсааһыны Ил Түмэн иилэһэр-саҕалаһар, болҕомто киинигэр тутар. Олохтоох, тыа сирин ыччатын промышленноска тардар туһунан сүбэлэһиилэр Сунтаарга, Мэҥэ Хаҥаласка, атын улуустарга ыытылла тураллар.

Билигин хас биирдии промышленнай компания бырабыыталыстыбаны, министиэристибэлэри кытта эрэ буолбакка, улуустары кытта быһаччы сөбүлэһии түһэрсэр буолла. Холобур, Нерюнгрига биир ый анараа өттүгэр буолбут Ил Түмэн уонна бырабыыталыстыба холбоһуктаах мунньаҕын түмүгүнэн чох хостуур «Колмар» компания Уус Алдан, Мэҥэ Хаҥалас, Нам, Таатта, Горнай дьаһалталарын кытары дуогабар түһэристэ.

Мунньахха Ил Дархан ыйааҕын уонна 2015 сыллааҕы Ил Түмэн уурааҕын толоруу хаамыытын туһунан сүрүн дакылааты СӨ Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутугар судаарыстыбаннай кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Степан Москвитин, СӨ үөрэххэ уонна наукаҕа министирин бастакы солбуйааччы Михаил Присяжнай оҥордулар. Кинилэр иһитиннэрбиттэринэн, Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутугар судаарыстыбаннай кэмитиэт «Олохтоох каадыры – промышленноска» диэн бырайыагы олоххо киллэрэр. Өрөспүүбүлүкэҕэ 747 тэрилтэ үлэтигэр, 48 инвестиционнай бырайыакка сыанабыл, улуустарынан ырытыы оҥоһуллубут. Ол түмүгүнэн каадыры бэлэмнээһиҥҥэ барыллаан былаан торумнаммыт. 2020 сылга диэри промышленность тэрилтэлэригэр 22 тыһ. киһи үлэлиирэ ситиһиллиэхтээх, ол иһигэр сүрүннээн тыа сиригэр олорор 30-гар диэри саастаах ыччат. Билигин улуустартан уонна киин куораттан үлэлиэн баҕалаах дьону сүүмэрдииллэр, испииһэккэ 1148 киһи суруттарбыт. Идэҕэ үөрэтии тиһигэ аныгы кэм ирдэбилигэр сөп түбэһиннэрэн саҥардыллар. Кэлиҥҥи үс сылга 31 саҥа идэҕэ, ол иһигэр 22-тэ техническэй хайысхаҕа үөрэтэр буоллулар. Мирнэйгэ, Нерюнгрига, Алдаҥҥа, Өлүөхүмэҕэ, Жатайга, Дьокуускайга баар тирэх үөрэтэр кииннэри 345 мөл.солк. техническэй оборудованиенан хааччыйдылар.

Бөдөҥ компанияларга каадыры кытта үлэ барыытын туһунан «АЛРОСА» АК каадры бэлэмниир киинин салайааччыта Сергей Андреевскай, “Таас-Юряхнефтегазодобыча» ХЭТ персоналы уонна социальнай программаларга управлениетын начальнига Сергей Нестеров билиһиннэрдилэр.

Олохтоох каадыры үөрэттэриигэ, үлэҕэ киллэриигэ бэйэлэрин этиилэрин Ньурба улууһун баһылыга Алексей Иннокентьев, Сунтаар улууһун баһылыга Анатолий Григорьев, Ленскэй улууһун баһылыгын солбуйааччы Александр Черепанов, Бүлүү улууһун баһылыгын солбуйааччы Андрей Лобашев, Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыгын солбуйааччы Сергей Кылбанов киллэрдилэр. Кинилэр промышленнай оройуоннартан чугас сытар Бүлүү бөлөх улуустарын орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр промышленноска

специалистары үөрэтиини, итиэннэ промышленноска каадыры бэлэмнээһиҥҥэ эппиэттээх боломуочунай дуоһунаһын көрөрү туруорустулар.

Мирнэй оройуонун баһылыга Ринат Юзмухаметов төһө да нэһилиэнньэ сүрүннээн алмаас промышленноһыгар үлэлээбитин иһин, оройуоҥҥа үлэтэ суох киһи ахсаана аҕыйаҕа суоҕун, манан сибээстээн каадыры аҥардас алмаас промышленноһыгар эрэ буолбакка, гаас, ньиэп салаатыгар анаан бэлэмнииргэ дьокутааттар болҕомтолорун туһаайда. Сотору кэминэн Мирнэйгэ ньиэп, гаас промышленноһын бастакы форумун ыытыахтаахтарын иһитиннэрдэ.

«Өрөспүүбүлүкэ салалтата промышленноска олохтоох дьон сөптөөх идэни баһылыырыгар эрэ буолбакка, туох-ханнык иннинэ бөдөҥ компанияларга үлэлииллэригэр, промышленнай кииннэргэ олохсуйалларыгар болҕомто уурар», — диэтэ Ил Түмэн спикерэ. Александр Жирков промышленноска олохтоох каадыры бэлэмнээһиҥҥэ эппиэттээх боломуочунай дуоһунаһын көрөр туһунан этиини өйөөтө, маны Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутугар судаарыстыбаннай кэмитиэт болҕомтоҕо ыларыгар сүбэлээтэ.

Биир сүрүн боппуруос быһыытынан мунньах кыттыылаахтарын болҕомтотун Александр Жирков өрөспүүбүлүкэҕэ олохсуйбут орто уонна анал үөрэхтээһин концепциятын уларытыыга, биирдиилээн үөрэх тэрилтэлэрэ инникитин сайдар былааннарын көрүнүүлэригэр холбоһуктаах туһаайда.

«Өрөспүүбүлүкэҕэ уонунан сылга олохсуйбут анал үөрэхтээһин концепцията саҥардыллан, ыччаты техническэй бэлэмнээһин өттө күүһүрдүллүөхтээх. Ордук тыа сиригэр. Билигин тыа сиригэр баар анал үөрэх тэрилтэлэрэ промышленнай оройуоннарга баар үөрэх тэрилтэлэрин кытта бииргэ үлэлээһини олохсутуохтаахтар. Оттон промышленнай үөрэх тэрилтэлэрэ итинник үлэҕэ бэлэм буолуохтаахтар. Хас биирдии үөрэх тэрилтэтэ, ордук промышленнай оройуоннарга, саҥа производстволар сайдыыларыгар сөп түбэһиннэрэн үөрэтэр былаанын 5-10 сылга уларытан оҥостуохтаах. Бу барыта чопчу дьаһаллары эрэйэр соруктар. Билиҥҥи промышленность үлэһиттэн тугу ирдиирин сатаан толуйар эрэ ыччат промышленноска иҥнэн үлэлиэҕэ. Тыа сиригэр үлэтэ суох ыччат ахсаана эбиллэн иһэр. Кинилэртэн сорохторугар дойдуларыгар үлэ булунарга көмөлөһүөххэ, онтон олоҕун эйгэтин уларытар баҕалаах ыччакка туспа көмөтө оҥоруохха. Ону таһынан, олохтоох ыччат промышленность эйгэтигэр үлэлииргэ оскуола сааһыттан бэлэмнэнэрин тэрийэр сорук аны уталытыллыбат, өрөспүүбүлүкэ салалтатын өр сыллаах соруга буолуоҕа», — диэн Александр Жирков мунньаҕы түмүктээтэ.

Ил Түмэн пресс-сулууспата.

Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале и WhatsApp-группе ЯСИА