Өрөспүүбүлүкэ кэккэ улуустарыгар кутталлаах короновирус тарҕаныыта биллэрдик кэҥээн иһэринэн, Ил Дархан ааспыт нэдиэлэҕэ сүрүн болҕомтотун санитарнай-эпидемиологическай быһыыны-майгыны көннөрүүгэ туһулаата. Суһал дьаһаллар ылыныллылар.
Алтынньы 6 күнүгэр Айсен Николаев муниципальнай тэриллиилэр баһылыктара, Роспотребнадзор уонна ситэриилээх былаас бэрэстэбиитэллэрэ кыттыылаах киэҥ селекторнай мунньаҕы ыытта.
Сүрүн боппуруоһунан оройуоннарга коронавирус тарҕаныытын тохтоторго туһуламмыт үлэ-хамнас көрүлүннэ.
Ил Дархан баһылыктарга туһаайан, үөскээбит эпидемиологическай быһыыны-майгыны кытаанах хонтуруолга ыларга анаммыт, уталыппакка толоруллар сорудахтары биэрдэ.
Ол курдук, өрөспүүбүлүкэ ханнык баҕарар муннугар санитарнай нуорманы тутуһуу булгуччулаахтык ирдэнэр — ордук дьон-сэргэ тоҕуоруһар сирдэригэр, маҕаһыыннарга, тэрилтэлэргэ. Хас биирдии киһи хайаан да мааска, бэрчээккэ кэтиэхтээх, социальнай дистанцияны тутуһуохтаах, маассабай тэрээһиннэргэ сылдьартан туттунуохтаах.
65 саастарын ааспыт уонна хроническай ыарыылаах үлэһиттэри “тэйитиллибит” (удаленнай) ньыманан үлэлииллэрин хааччыйбатах, үлэлэригэр тахсарга күһэйбит салайааччылары эппиэккэ тардарга Ил Дархан сорудахтаата.
Айсен Николаев дьаһалынан ааспыт нэдиэлэттэн саҕалаан, маҕаһыыннарга, общественнай транспортка, араас тэрилтэлэргэ, дьон тоҕуоруһар сирдэригэр куттала суох буолууну хааччыйыы төһө тутуһулларын хонтуруоллуур бэрибиэркэлэр кэлимник ыытыллан эрэллэр.
Холобур, хааччахтааһыны кэспит маҕаһыын ыстараапка тардылларын ааһан, үлэтэ-хамнаһа тохтотуллан, сабыллыан сөп.
Бу күннэргэ Дьокуускайга уонна улуустарга инфекционнай куойка ахсаанын элбэтиигэ туһуламмыт үлэ күүскэ ыытылла турар. Ил Дархан Саха сирин ханнык баҕарар муннугар сөптөөх эминэн хааччыллыы баар буолуохтааҕын ирдээтэ. Манна тустаах миэрэлэр ылыллаллар, эми таһар транспорт боппуруоһа суһаллык быһаарыллар.
Алтынньы 7 күнүгэр эпидемиологическай быһыы-майгы күнтэн күн кытаатан иһэринэн сибээстээн, Ил Дархан бар дьоҥҥо туһаайыы тылын эттэ.
Айсен Николаев хас биирдии киһи тус эппиэтинэстээх буолуута кутталлаах вирустан хаххалыыр, харыстыыр биир саамай күүстээх ньыма буоларын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Санитарнай ноурманы тутуһуу булгуччулаах буоларын, тус бэйэни уонна чугас дьону эрэ буолбакка, тулалыыр дьону эмиэ харыстыыр эбээһинэстээхпит туһунан Ил Дархан олус өйдөнөр гына эттэ.
“Сэттэ ый устата доруобуйа харыстабылын эйгэтэ кыаҕын муҥутуу туһанан үлэлиир. Быраастар 40 бырыһыаннара ковидтаах ыарыһахтары эрэ эмтиир буоланнар, атын ыарыылаах дьон доруобуйаларын көрүнэллэрэ хааччахтанар буолла. Бу дьон-сэргэ туругар кэлин улахан охсуулаах буолуон сөп”, – диэтэ Ил Дархан, бар дьонугар туһаайан.
Ил Дархан коронавируһу утары охсуһууга туһуламмыт Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үрдүк бэлэмнээх буолуу режимин тэрийэр туһунан 2020 сыл 1 күнүнээҕи бэйэтин Ыйааҕын өссө күүһүрдэн, бары тэрилтэлэргэ хас нэдиэлэ ахсын дезинфекциялыыр тэрили уонна средствоны туһанан генеральнай сууйууну-хомуйууну булгуччулаахтык тэрийэр туһунан пууну эбии киллэрдэ.
НАЦИОНАЛЬНАЙ БЫРАЙЫАКТАР ТУЛА
Ааспыт нэдиэлэҕэ Айсен Николаев үс национальнай бырайыак – “Демография”, “Доруобуйа харыстабыла” уонна “Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” – Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр хайдах тэтиминэн олоххо киирэллэрин хонтуруоллаата.
“Кыра оҕолоох дьахталлар дьарыктаах буолууларын хааччыйыы” региональнай бырайыак чэрчитинэн Сунтаарга 240 миэстэлээх уонна Ньурбаҕа 280 миэстэлээх оҕо уһуйааннара тутулла тураллар, бу сыл бүтүөр диэри үлэҕэ киириэхтэрэ. Дьокуускай куоракка “Прометейчик” уһуйааны кэҥэтэр сыалтан эбии дьиэ атыылаһыллара былааннанар.
“Аҕа көлүөнэ” региональнай бырайыак чэрчитинэн Бүлүүтээҕи психоневрологическай дьиэ-интернат 150 миэстэлээх олорор корпуһа үлэҕэ киириэхтээх.
“Спорт – олох сиэрэ” региональнай бырайыак чэрчитинэн Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар Аллара Бэстээх бөһүөлэгэр бу сыл бүтүөр диэри спортивнай комплекс аһыллыаҕа.
“Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырыйыак чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэҕэ 26 мөлүйүөн солкуобай суумалаах араас хайысхалаах үлэ-хамнас барар. Коронавирус эпидемията туран, дьон чэгиэн туругун хааччыйар тэрээһиннэр сорохторо өйдөнөр биричиинэнэн бытаардылар.
Ил Дархан “Демография” уонна “Доруобуйа харыстабыла” найиональнай бырайыактар туолууларын учугэйинэн сыаналаата, быйылгы былааҥҥа киирбит тутуулар болдьоммут кэмнэригэр үлэҕэ киириилэрэ булгуччулааҕын ыйда.
Алтынньы 8 күнүгэр Ил Дархан “Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыак туолуутун көрдө.
2020 сылга бу национальнай бырайыак чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэҕэ 4,8 миллиард солкуобай көрүллүбүтэ. Бу сыл түмүгүнэн 211 км айан суола уонна 23,5 км куорат иһинээҕи суол ситимэ нуормаҕа эппиэттэһэр турукка тиэрдиллиэхтээхтэр.
Маны тэҥэ, “Бүлүү”, “Халыма” уонна “Лена” федеральнай айан суоллар учаастактарын өрөмүөннээһиҥҥэ 11 миллиард солкуобай кэриҥэ үп федеральнай бюджеттан көрүлүннэ.
“Биһиэхэ суол – тыын боппуруос. Дойдубут Аҕа баһылыга Владимир Путин сорудаҕынан айан суолун тупсарыыга улахан үлэ ыытыллар. Күн бүгүн былаантан хаалыы суох, объектар бары болдьоммут кэмнэригэр үлэҕэ киириэхтэрэ”, – диэтэ Айсен Николаев.
КЭСКИЛЛЭЭХ ОТТУК
Алтынньы 5 күнүгэр газомоторнай оттугунан айанныыр массыыналар колонналара — “Питертан Мирнэйгэ” диэн АЛРОСА көҕүлээһининэн тэриллибит автопробег кыттыылаахтара Мирнэйгэ кэллилэр.
Бу хорсун дьоҥҥо Айсен Николаев эҕэрдэ тылын туһаайда. Ил Дархан газомоторнай оттук экологическай өртүнэн биир ордук ыраас оттук буоларын бэлиэтээтэ, Саха сирэ кэнники сылларга Россияҕа гааһы хостооһуҥҥа биир тутаах регион быһыытынан сайда турарын, өрөспүүбүлүкэ арҕааҥы өртүгэр дойдубут биир бөдөҥ гааһы хостуур киинэ олохтонон эрэрин туһунан эттэ.
“Саха Өрөспүүбүлүкэтэ газомоторнай оттугу атын регионнартан атыыласпакка, сылтан сыл бэйэтэ оҥорон таһаарар кээмэйин муҥутуу үрдэтэ турар соруктаах. Биһиги «Сахатранснефтегаз», «Саханефтегазсбыт», ЯТЭК, «Атомэнергомаш» курдук бэйэбит бөдөҥ компанияларбыт газомоторнай оттугу оҥорор бырайыактарын өйүүбүт”, — диэтэ Айсен Николаев.
Автопробег кыттыылаахтара уһун суол устатын тухары элбэх бэлиэтээһиннэри оҥордулар, араас оттук көдьүүһүн тэҥнээн көрдүлэр. Ол түмүгүнэн автопробекка кыттыбыт регионнар, ол иһигэр Саха сирэ эмиэ, бэйэлэрин идеяларын уонна этиилэрин түмэннэр, Российскай Федерация Энергетикаҕа министерствотын көрүүтүгэр киллэриэхтэрэ.
ЕПАРХИЯ ҮБҮЛҮӨЙЭ
Нэдиэлэ түмүгэр, алтынньы 11 күнүгэр, Айсен Николаев Саха сиринээҕи епархия 150 сылын көрсө, Преображенскай соборга Таҥара литургиятыгар кытынна.
Ил Дархан бары православнай христианнары Епархия 150 сыллаах үбүлүөйүнэн истиҥник эҕэрдэлээтэ. Кини бэйэтин этиитигэр церковь Саха сиригэр үөрэх уонна сырдатыы тэнийиитигэр улахан оруоллааҕын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
Дойдубут историятыгар төһө да уустук кэрдиис кэмнэр баалларын иһин, Саха сирин Епархията чөлүгэр түһэриллэн, бүгүн этэҥҥэ үлэлии турарын туһунан Айсен Николаев эттэ.
Бүгүн Епархия тутула кэҥии-тэнийэ турар – Саха сирин араас муннугар семинариялар, храмнар, часовнялар бааллар. Таҥараҕа үҥүү нууччалыы тылы тэҥэ, сахалыы эмиэ ыытыллар.
