Кулун тутар 24 күнүттэн муус устар 24 күнүгэр диэри cэллиги утары охсуһуу ыйа ыытыллыбыта. Фтизиатрия үлэһиттэрэ бу ый түмүктэрин таһааран, суруналыыстары кытары пресс-конференцияҕа көрүстүлэр.
Былыр-былыргыттан сэллик олус кутталлаах ыарыы. Билигин балаһыанньа хайдаҕый? Саха сирэ 2017 сыллаахха сэллигинэн ыалдьар дьон ахсаанынан дойду 85 регионуттан 59-с миэстэҕэ сылдьар. Ол эбэтэр 100 тыһыынча киһиэхэ 54 киһи, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн барыта 580 киһи ыалдьар.
Ити Арассыыйаны кытары тэҥнээтэххэ, 16,8%-нан үрдүк, ол гынан баран, Уһук Илин регионнарыттан 32,6%-нан намыһах (кинилэргэ 100 тыһ. нэһилиэнньэҕэ 86 киһи ыалдьар эбит). Оҕолорго (14 саастарыгар диэри) 100 тыһыынча киһиэхэ ортотунан 17,2 оҕо ыалдьар. Ол эрээри 14-17 саастаах оҕолорго ыалдьыы элбэх эбит: 100 тыһыынча киһиэхэ 57,3.
Сэлликтэн өлүү 2017 сыллаахха 100 тыһыынча киһиэхэ 5,6 тэҥнэспит, ол эбэтэр бу сыл 54 киһи өлбүт. Арассыыйа да, Уһук Илин да көрдөрүүлэриттэн өлүү ахсаана 1,1 уонна 2,2 төгүл аҕыйах. Онон Саха сиригэр эмтээһин быдан көдьүүстээх. Кими да соҕуруу ыыппакка, эппэрээссийэҕэ тиийэ манна оҥороллор, кэлимник эмтииллэр.
Урут Арассыыйаҕа куойкалары аҕыйатыы үлэтэ ыытыллыбыта. Билигин элбэтэр баҕалаахтар да, ол уустук. Саха сирэ бу кэмҥэ туруулаһан, куойкаларын аҕыйаппатаҕа, сэллиги эмтээһин систиэмэтин оннунан хаалларбыта. 10 оҕо санаторийын хаалларбыттара, ол министиэристибэ ситиһиитэ диэн бэлиэтиир наадалаах.
Сэллик уонна ВИЧ-инфекция ыалластахтарына, киһи олоҕун быыһыыр уустук буолар эбит. Аан бастаан учуокка турбут дьон 1,9%-ра, уруккуттан сэллигинэн ыалдьар дьон 2,2%-ра ВИЧ-инфекциянан ыалдьаллара биллибит. Оттон Арассыыйаҕа ити көрдөрүү 20,9 %-ҥа тэҥнэһэр. Дьэ, сүрдээх.
Элбэх тэрээһин ыытылынна
Cэллиги утары охсуһуу ыйыгар сырдатар-санитарнай үлэ нэһилиэнньэҕэ, медицинскэй үлэһиттэргэ, ыарыһахтарга киэҥник барда. Бүтүн Арассыыйатааҕы телеконференцияҕа кыттыы, хаһыатынан, тэлэбиидэнньэнэн биэриилэргэ тахсыы, социальнай рекламаны таһаарыы, фтизиатрдар сэминээрдэрэ, оскуолаларга научнай-практическай конференция, о.д.а. ыытылынна.
Кулун тутар 28 күнүгэр доруобуйа харыстабылын, ис дьыала министиэристибэлэрэ уонна накаастабылы толорор федеральнай сулууспа управлениета (УФСИН) 3 өрүттээх сөбүлэһиигэ илии баттаабыттара. Бу сөбүлэһии чэрчитинэн, хаайыллан олорор уонна босхолонон тахсыбыт дьону учуокка туруорууга, эмтээһиҥҥэ үлэ күүһүрүөхтээх.
Сэллик балыыһатыгар эмтэнэ сытар оҕолорго куонкурус ыытан, бырааһынньык тэрийэн, сэргэхсиппиттэрэ. Ону тэҥэ уопсастыбанньыктар аһымал акцияҕа оонньуурдары, таҥаһы, атах таҥаһын, канцелярскай табаардары хомуйан, оҕолорго түҥэппиттэрэ. “Фтизиатрия” Оҕо киинин иннинээҕи былаһааккатын тупсаран оҥоруу саҕаланна.
Эксперт санаата
Хаайыылаахтары, дьиэтэ суох дьону кытта үлэ күүһүрэр
Александр Кравченко, “Фтизиатрия” киин дириэктэрэ, доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин штаты таһынан кылаабынай фтизиатра:
— 2017 сылтан аан дойду үрдүнэн сэллиги суох гынарга саҥа Стратегия ылылынна. Доруобуйа харыстабылын аан дойдутааҕы тэрилтэтэ 2035 сылга сэллиги букатын суох оҥорорго сыал-сорук туруорда. Арассыыйа бу былаанын эрдэлээн толорон иһэр. Владимир Путин 2030 сылга сэллиги суох гынарга, ирдэбиллэри күүһүрдэргэ эппитэ. Онон ыарыһах испит хас биирдии таблетката, укуола, анаалыһа ааҕыллан-учуоттанан иһэр.
Сэллик ыарыһахтар улахан аҥардара Дьокуускайга олорор, тоҕо диэтэр, манна эмтээһин таһыма үрдүк. Оттон саҥа ыалдьыбыт дьону буларга медосмотрдар, флюорографияҕа түһүү ордук көмөлөөхтөр. Ол эрээри аһаҕас сэлликтээх эрээри, эмтэммэт, дьону сутуйар ыарыһахтарга холуобунай эппиэтинэс, күһэйэн эмтээһин диэн суох. Манна күүһү түмэн үлэлээтэххэ, бу түһэрсибит 3 өрүттээх сөбүлэһиибит көдьүүстээх буолуо диэн эрэнэбит.
Анна Лукина, Дьокуускай куорат штаты таһынан кылаабынай фтизиатра:
—Кэнники үс сылга ыарыы ахсаана бытааннык да буоллар, намтаан иһэрэ бэлиэтэнэр. Дьиэтэ-уота, үлэтэ суох, ускул-тэскил сылдьар дьону кытта үлэлээн эрэбит. Бу соторутааҕыта ИДьМ, уокурук управаларын үлэһиттэрин кытары рейдэ оҥорбуппут түмүгэр, 43 ыалдьар киһини булан, 12 киһини эмтэтэ ыыттыбыт. Биир аһаҕас сэлликтээх ыарыһах 30-40 киһини сутуйуон сөбүн учуоттаатахха, бу рейдэ түмүгэ үчүгэй. Бу ускул-тэскил сылдьар дьон реабилитациялыыр кииннэргэ, хонон тахсар дьиэлэргэ киирдэхтэринэ, поликлиникаларга ыытан, флюорографияҕа түһэртэрэллэр. Маннык рейдэлэри тиһигин быспакка ыытыахпытын баҕарабыт. Биһигини куорат салалтата өйүүр.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
